نرخ بیکاری، درصدی از افراد در نیروی کار یک کشور را نشان می‌دهد که بیکار هستند.
نیروی کار شامل تمام افراد 15 ساله و بالاتر می‌شود که یا شاغل هستند و یا به دنبال کار می‌گردند. افراد بیکار کسانی هستند که در نیروی کار بوده و در عین حال، سه شرط مهم را همزمان دارا باشند.
بیکار ها به طور فعال در حال جستجوی کار هستند، به این معنی که در دو هفته گذشته رزومه ارسال کرده‌اند، با آژانس کاریابی تماس گرفته‌اند یا به دنبال فرصت‌های شغلی گشته‌اند.
این افراد، در صورت یافتن شغل مناسب، در دو هفته آینده امکان شروع کار را دارند.
نرخ بیکاری شاخصی مهم برای سلامت اقتصادی یک کشور است. نرخ بیکاری بالا می‌تواند نشان‌دهنده مشکلاتی مانند رکود اقتصادی، عدم تطابق مهارت‌ها با نیازهای بازار کار و یا موانع ساختاری در اقتصاد باشد.
مطابق آخرین گزارش های مرکز آمار ایران در سال 1402, به میزان 41.3 درصد جمعیت 15 ساله و بیشتر از نظر اقتصادی فعال بوده‌اند، یعنی در گروه شاغلان یا بیکاران قرار گرفته‌اند. بررسی تغییرات نرخ مشارکت اقتصادی حاکی از آن است که این نرخ نسبت به سال قبل (1401)،0.4 درصد افزایش یافته است.
بررسی نرخ بیکاری افراد 15 ساله و بیشتر نشان می‌دهد که 8.1 درصد از جمعیت فعال (شاغل و بیکار)، بیکار بوده‌اند. بررسی روند تغییرات نرخ بیکاری حاکی از آن است که این شاخص، نسبت به سال قبل (1401) ، 0.9 درصد کاهش یافته است.
بیکاری در استان ها بیانگر این است که 10 استان بیکاری زیر 7 درصد دارند.
به ترتیب بیشترین نرخ بیکاری به استان های استان های سیستان و بلوچستان 12.4درصد و کرمانشاه 12.3درصد و لرستان 11.9درصد تعلق دارد. همچنین کمترین نرخ بیکاری به ترتیب کمترین نرخ بیکاری به خراسان جنوبی5.7 درصد و خراسان رضوی،مازندران و سمنان 6.3درصد و قزوین با 6.4 درصد و تهران و آذربایجان غربی 6.7 درصد است.
آمارهای نرخ بیکاری در استان ها بیانگر این است که 10استان بیکاری زیر 7درصد دارند.
شایان ذکر است که عوامل متعددی می‌توانند بر نرخ بیکاری یک کشور تاثیر بگذارند. به طور کلی، با افزایش رشد اقتصادی، تقاضا برای کار نیز افزایش می‌یابد و این امر منجر به کاهش نرخ بیکاری می‌شود.
همچنین افزایش جمعیت، به ویژه در گروه‌های سنی جوان، می‌تواند منجر به افزایش نرخ بیکاری شود، مگر اینکه فرصت‌های شغلی کافی برای این افراد ایجاد شود. همانطور که میدانید افراد با سطح تحصیلات بالاتر، نرخ بیکاری کمتری دارند.
تقاضا برای برخی از مهارت‌ها در بازار کار بیشتر از سایر مهارت‌ها است. افرادی که فاقد مهارت‌های مورد تقاضا در بازار کار باشند، با احتمال بیشتری بیکار خواهند شد.
نکته حايز اهمیت این است که برخی از موانع ساختاری مانند قوانین کار سختگیرانه یا بوروکراسی پیچیده، می‌توانند یافتن شغل را برای افراد دشوارتر کنند و به افزایش نرخ بیکاری منجر شوند.
