وام مسکن به خانهدار شدن متقاضیان کمک نمیکند و در بهترین حالت میتواند آنها را در تغطیه هزینههای جانبی خرید خانه یاری کند. قدرت خرید وام مسکن انفرادی در شهر تهران، پس از کسر هزینه اوراق، بیشتر از 3.5 متر نیست و زوجین هم نمیتوانند بیشتر از 7 متر آپارتمان بخرند.
در دوره اخیر جهش قیمت مسکن، میانگین قیمتها در شهر تهران و اغلب مناطق کشور بیش از 19 برابر شد درحالیکه همزمان وام خرید مسکن کمتر از 7 برابر افزایش پیدا کرده است؛ نتیجه این معادله ناعادلانه، ضعیفتر شدن قدرت خرید متقاضیان مسکن و محو شدن سهم وام مسکن در تامین هزینه خرید آپارتمان بود.
در شرایط فعلی، وام مسکن با اوراق ممتاز (تسه) کلانترین تسهیلاتی است که به متقاضیان خرید مسکن پرداخت میشود و اغلب افرادی که قادر به بازپرداخت اقساط آن باشند، میتوانند نسبت به دریافت آن اقدام کنند.
مبلغ این وام بهصورت انفرادی در شهر تهران 400 میلیون تومان، مراکز استانها و شهرداری با جمعیت بالای 200 هزار نفر 320 میلیون تومان در سایر شهرها 240 میلیون تومان تعیین شده و زوجین میتوانند تا دو برابر این رقم را بهعنوان تسهیلات خرید مسکن دریافت کنند.
نکته قابل توجه اینکه دریافت هر 500 هزار تومان از این تسهیلات نیازمند خرید یک برگه از اوراق امتیاز تسهیلات مسکن (تسه) است که اکنون قیمت هر برگه آن به 110 هزار تومان رسیده است. با این حساب، بابت هر 500 هزار تومان وام مسکن باید 110 هزار تومان از آن صرف خرید اوراق شود و عملا خالص تسهیلات دریافتی در تهران به 312 میلیون تومان، در مراکز استانها و ... به 250 میلیون تومان و در سایر مناطق شهری به 187 میلیون تومان میرسد.
البته چند ماه پیش شورای عالی مسکن مصوب شد که مبلغ وام مسکن 37.5 درصدی افزایش پیدا کند و مثلا در شهر تهران از 400 میلیون و 550 میلیون تومان برسد؛ اما این مصوبه هنوز ابلاغ و اجرا نشده و از سرنوشت آنهم اطلاعی در دست نیست.
حساب و کتاب اقساط وام مسکنیک متقاضی وام مسکن در شهر تهران برای دریافت وام 400 میلیون تومانی باید 800 برگه اوراق امتیاز تسهیلات مسکن خریداری کنند که مجموع هزینه آن به قیمت روز، حدود 88 میلیون است. با این حساب، خالص وام دریافتی این متقاضی تهرانی 312 تومان خواهد بود که باید در یک دوره 12 ساله (144 قسط) با اقساط ماهیانه 8 میلیون و 55 هزار تومان بازپرداخت شود.
همچنین زوجهای ساکن تهران برای دریافت وام 800 میلیون تومانی باید 1600 برگه اوراق امتیاز تسهیلات مسکن به ارزش به 176 میلیون تومان خریداری کنند و خالص وام دریافتی آنها 624 میلیون تومان خواهد بود که باید در 144 قسط ماهیانه 16 میلیون و 110 هزار تومانی بازپرداخت شود.
نرخ سود وام مسکنطبق مصوبه شورای پول و اعتبار، وام خرید مسکن با استفاده از اوراق با نرخ سود 22.5 درصد به متقاضیان اعطا میشود؛ اما این نرخ سود اسمی تسهیلات است و ازآنجاییکه متقاضی باید مبلغ قابلتوجهی از مبلغ وام را صرف خرید اوراق کند، نرخ سود موثر این تسهیلات به 30.1 درصد میرسد.
البته با توجه به ذات تورمی اقتصاد ایران و رشد بیش از تورم مسکن در بلندمدت، دریافت این تسهیلات حتی با نرخ سود 30.1 درصد صرفه اقتصادی دارد و یکی از دلایل همراهی نکردن بانکها در اعطای این تسهیلات بلندمدت نیز همین نکته است که اقساط وام بعد از چند سال عملا مستهلک میشود و قدرت خرید آن بهشدت کاهش مییابد.
مزایا و مصايب وام جعالهدر کنار وام خرید مسکن، وام جعاله نیز وجود دارد که مبلغ آن 160 میلیون تومان است و دریافت آن مانند وام مسکن، نیازمند خرید اوراق است. این وام برای هر واحد مسکونی اعم از اینکه وام مسکن آن انفرادی یا زوجین باشد، فقط یک فقره، با نرخ سود 22.5 درصد و بازپرداخت 5 ساله اعطا میشود و متقاضیان باید ماهانه 4 میلیون و 464 هزار تومان قسط بپردازند.
5 ساله بودن این وام میتواند فشار اقساط ماهانه را برای متقاضیان افزایش دهد؛ اما برای کسانی که مشکلی برای پرداخت اقساط ندارند، دریافت وام جعاله میتواند پوششی برای جبران هزینه خرید اوراق باشد و قدرت خرید متقاضی را اندکی افزایش دهد.