ما پراید نخریم چه کسی می‌خرد؟ / مردم چین چگونه قیمت خودرو را کنترل کردند؟

به گزارش تجارت‌نیوز، با افزایش قیمت‌ها به خصوص در بازار خودرو، مردم همدیگر را به نخریدن خودرو دعوت می‌کنند. آنها می‌گویند اگر فقط دو تا سه ماه مردم خودرو نخرند، خودروها در کارخانه دپو می‌شود و خودروسازان مجبورند آن را ارزان کنند.

در ابتدا برخی از پیام‌های مخاطبان درباره دعوت همدیگر به نخریدن خودرو که در تجارت‌نیوز منتشر شده را می‌خوانید:

«کشور چین وقتی که ماشین گرون شد همه ماشین هاشونو رها کردن توخیابون و طی سه ساعت اوضاع درست شد اما ما وقتی ماشین گرون میشه بیشتر میخریم.»

«اگر ما پراید رو نخریم، کشور دیگه‌ای که از اینها پراید نمی‌ خره. مجبورن ارزون کنن.»

«چه آدم هایی هستین خودرو نخرید پراید 20 میلیونی رو کردن 120 میلیون نخرید نخرید بزار ب التماس بیافتن.»

«مردم ایران پشت هم نیستند .طرف دوتا ماشین داره هنوز حرص میزنه سومی را بخره. ایها الناس فقط سه ماه خودرو نخرید از گرسنگی نمی میرید.»

«میگن تو فرانسه خودرو گرون شد مردم دو ماه نخریدن. مجبور شدن قیمت ها رو حتی نسبت به قبل هم کمتر کنن. اما ما چی؟»

«تو آلمان شیر رو گرون کردن. مردم سه روز شیر نخریدن. همه شیرها فاسد شد. بعد ما یه خودرو رو نمی تونیم یک ماه نخریم. از نون شب که واجب‌تر نیست نخریم ارزون میشه. ولی ما با هم اتحاد نداریم.»

این نگاه را حتی وزیر راه و شهرسازی ایران هم دارد. زمانی که در تابستان قیمت خانه به متوسط 24 میلیون در هر متر رسید او گفت: زمانی که قیمت یک کالا گران می‌شود، مردم نباید خریداری کنند تا ارزان شود و این تنها راه مقابله با گرانی کالاست.

اما از نظر علم اقتصاد آیا نخریدن جواب می‌دهد و داستان‌هایی که درباره کمپین نخریدن خودرو و کالا و تحریم خرید راه می‌افتد واقعی است؟

پاسخ این است که نه تحریم تا کنون جواب داده و نه در کشورهای دیگر چنین نسخه‌ای اجرا شده است. در کشورهای دیگر انحصار تولید یک محصول در دست یک کارخانه نیست که با نخریدن آن و اعمال تحریم مردم بتوانند قیمت‌ها را کنترل کنند. برای مثال در آلمان یک یا چند شرکت فقط محصول لبنی تولید نمی‌کنند که مردم با اعمال فشار و تحریم بخواهند قیمت محصولات لبنی آلمان را کنترل کنند. از طرف دیگر اقتصاد این کشورها با سازوکار عرضه‌وتقاضا و با «رقابت آزاد» ساماندهی می‌شوند، نه با دستور مستقیم ريیس جمهور و صدراعظم.

اما در ایران فروش کالایی چون خودرو در انحصار دو خودروساز است. آنها می‌توانند کالا را دپو کنند و بعدا بفروشند. از طرف دیگر بخش مهمی از فروشندگان خودرو خود مردمی هستند که مثلا خودرویی را 200 میلیون خریده‌اند و حاضر نیستند آن را به نصف قیمت بفروشند.

اما باز هم فرض کنید قرار می‌گذاریم که هیچ‌کس پژوه 206 نخرد تا ارزان شود. کسانی که پژوه 206 دارند به کمپین نمی‌پیوندند. کسانی که پول خرید ماشین ندارند یا از پژو 206 خوششان نمی‌آید هم تاثیری در بازار ندارند.

تحریم‌کنندگان نهایتا آن عده معدودی هستند که واقعا پول خرید پژو را دارند اما نمی‌خرند. در این حالت خریداران دست‌به‌نقد اقدام به خرید می‌کنند و همین اقدام، قیمت را بالا می‌برد.

اما در بازار واقعی اتفاقی بدتر از این می‌افتد. شما تحریم می‌کنید و قیمت را پایین می‌آورید (فرض کنیم که موفق شوید)، اما کسانی که در کمپین شرکت نکرده‌اند خرید می‌کنند و قیمت برای شما بالا می‌رود. آن‌ها سود می‌کنند و شما ضرر.

این دقیقا همان نکته‌ای است که بارها عنوان شده است.

«سال قبل همه گفتن نخرید. من نخریدم که ارزون بشه اما بقیه خریدن و من ضرر کردم.»

«مردم گوش نمی‌کنن و متحد نمیشن. مدام می‌گن نخرید ارزون میشه. ما نخریدیم ارزونتر نشد هیچی گرونترم شد.»

«نخریدیم پراید 20 میلیونی نصف بشه، شد 120 میلیون!»

از طرف دیگر تجربه نشان داده که بیشتر مردم آرزو می‌کنند که همه غیر از خودشان یک کالا را تحریم کنند که این کالا را ارزان بخرند. اما همین فرد موقع فروش حاضر نیست ماشینش را به پایین‌ترین پیشنهاد بفروشد؟

آیا شما پرایدی را که 100 میلیون خریده‌اید، خاضرید با قیمت 50 میلیون تومان بفروشید؟