هابیل خاوری، کارشناس بازار سرمایه، در یادداشتی نوشت: با این مقدمه و با آگاهی از اینکه همچنان تمامی مشکلات پیشین در بازار سرمایه پابرجا هستند، به بررسی وضعیت این بازار می‌پردازیم.
این روزها بسیار خوفناک، رمزآلود، عجیب و غیرقابل انتظار پیش می‌رود. گردبادی از اتفاقات و جریانات خبری در همین دو ماه در حال وقوع است که باور کردنش سخت و دشوار است. بهاری عجیب و خاص را پشت سر می‌گذاریم که تقریبا کلکسیونی از اتفاقات ریز و درشت منفی را در آن شاهد بودیم و البته این را ما نمی‌گوییم روایت تاریخ و سایر افراد می‌گویند که پرحادثه‌ترین بهار تاریخ سیاسی کشور در حال رقم خوردن است. از جنگ بگیر تا فرود سخت... البته برای ما بورسی‌ها هم تلخ‌ترین بهار سپری می‌شود.
در لابه‌لای اتفاقات عجیب و غیرقابل باور طی سال‌های گذشته برای بازار، این یکی را هیچ فعال بازار سرمایه‌ای تجربه نکرده بود. یعنی تغییرات ناگهانی در سیستم ریاست‌جمهوری آن هم به واسطه حادثه‌ای عجیب یعنی سقوط هلیکوپتر تقریبا اگر کسی از سال 97 وارد بازار شده باشد یک دوره فشرده چند ده ساله را در عرض چند سال گذرانده و آنقدر اتفاقات عجیب و ریز و درشت برای او رخ داده که به اندازه یک عمر فعالیت بورسی تجربه دارد!!! و یک سیکل کامل را تجربه کرده است. اتفاقی که رخ داده آنقدر عجیب و وسیع و بزرگ است که تبعات آن را هر چه جلوتر برویم متوجه خواهیم شد و البته اینکه این اتفاقات و تحولات چه سرنوشتی را برای بازار سرمایه رقم خواهد زد جای صحبت‌های کارشناسی دقیقی دارد.
با تمامی این چالش‌ها و بعد از رشد دلار دوباره نرخ ارز وارد کانال 56 هزار تومان شده و حالا اتفاقات و شرایط دلار جالب شده است. سرخط خبرها نیز به خوبی این موضوع را نشان داد که ایران و امریکا در عمان در حال مذاکره بوده یا احتمالا هستند و البته یک بار دیگر ثابت شد چیزی که باعث ریزش دلار شده جریان‌های اقتصادی و نرخ بهره و این موارد نبوده دوباره موضوع قدیمی مذاکره باعث افت دلار شده است و یک بار دیگر به همه ثابت شد که دلار یک ابزار هوشمند و بسیار حرفه‌ای در دماسنج اقتصادی و سیاسی کشور است.
اما هدف از گفتن این موضوع دو نکته است؛ نکته اول برخی سیاسیون و اقتصادیون به خصوص در فضای فعلی دوباره این برداشت را نکنند که اقدامات اقتصادی باعث چنین افتی شده است. خیر، حکایت شما در حال حاضر دقیقا حکایت همان مردی است که دور میدان ایستاده و می‌خواهد زرافه‌ها را دور کند شاید توهم فکری و خیالی شما اثرگذاری در بازار ارز باشد اما آنچه در نهایت باعث این شرایط شده چیزی جز رویدادهای سیاسی نیست. اما موضوع دوم از دید ما موضوع مهم‌تری است.
بی‌تعارف در فضای فعلی اقتصادی - سیاسی عاقلانه‌ترین کار ممکن قرار گرفتن در مسیر مذاکرات است. اگر هنوز برخی باور ندارند شاید اتفاقات روزهای اخیر به آنها یک بار دیگر ثابت کند که راهی جز مذاکره برای ما وجود ندارد و باید آن را اجرایی کنیم و البته هدف ما بیشتر این است که بررسی کنیم این راه و این رویداد چه تاثیری در بازارها دارد و البته معتقدیم این موضوع و انتخابات پیش رو سرنوشت ما و اقتصاد را روشن خواهد کرد.
شک نکنید اگر مذاکرات نمایشی نباشد و به نتایج جدی منجر شود تنها خبر و عاملی است که اتفاقا بازار سرمایه باید از آن استقبال کند و جریان عجیب سفته‌بازی را تا حدودی به حاشیه می‌برد. حکایت بازار ما حکایت بیماری بود که در حال شیمی‌درمانی با پای خود به پزشک می‌رفت که ناگهان ماشینی به او زد و جفت پای او هم قطع شد و حالا با ویلچر باید این‌ور و آن‌ور برود.
این حکایت بازار است بازار مشکلات کم داشت از نرخ بهره و جریان دلار نیما بگیر تا مشکلات ریز و درشت صنایع به نظر حالا آنقدر مشکلات و اتفاقات عجیب‌تر پیش روی کشور است که اصلا دیگر صدای بورسی‌ها به جایی نمی‌رسد. شما تصور کنید در این بحبوحه تحولات و تغییر ساختار و انتخابات زودهنگام قرار باشد از اصول اقتصادی صحبت کنیم!
در این 40 روز پیش رو هیچ تصمیم درستی گرفته نمی‌شود، اولویت همه فقط و فقط انتخابات است و انتخابات… به همه چیز با دید سیاسی نگاه می‌شود. همه تمام اتفاقات را از دریچه جهان سیاست می‌بینند حتی در دل خود بازار رفتار حقوقی‌ها متفاوت خواهد شد آنها هم لنگ در هوا نمی‌دانند یک ماه دیگر سر کار هستند یا نیستند.
گوش همه به خصوص سیاسیونی که باید تصمیم بگیرند، کر بود و کرتر می‌شود و البته فقط و فقط یک شانس بزرگ داریم و آن همین است که کمی سرعت این تحولات زیاد است و زود تمام می‌شود. البته ما طلایی‌ترین دوران بازار را که روزهای قبل و پس از مجامع است به‌واسطه این تغییرات از دست خواهیم داد و عملا بازار دیگر به اخبار مجامع توجهی نخواهد کرد و با دیگر اخبار مثبتی که می‌توانست وضعیت بازار را بهبود ببخشد به حاشیه کشیده شد. برخی دیگر معتقدند حتی اتفاقات تلخ‌تر خواهد شد. همه می‌گفتند تا انتخابات این تصمیمات ادامه دارد، اما معتقدیم در این 50 – 40 روز به نظر نه تنها ادامه دارد، بلکه با شدت بیشتری تصمیمات پوپولیستی که برای جمع و جور کردن مردم و آرا گرفته می‌شود بیشتر به چشم خواهد آمد و در واقع در یک کلام بازار سرمایه و صنایع کشور از بیرون دچار یک شوک و رویدادی می‌شود که او را کاملا فلج کرده و از کار می‌اندازد و او را وارد دوره‌ای خواهد کرد که ناگزیر راهی جز تماشاچی بودن و تماشا کردن بازار نداشته باشد این موارد را برای چه عرض کردیم این موارد را عرض کردیم که بگوییم چه چیزی پیش روی ما است و با چه بازاری روبه‌رو هستیم، البته اینها تماما در خاصیت‌های تکنیکی امواج مشخص است.
امیدوار هستیم ولی بی‌خودی خوش‌بین نخواهیم بود. ما یک دوره سخت و طاقت‌فرسای چند ماهه را پیش رو داریم که نه تصمیم درستی در کشور گرفته می‌شود و نه کسی کار بزرگ و بنیادی خواهد کرد و تازه بعد از انتخابات نیز اوضاع جور دیگری خواهد بود که تفسیر و شرایط آن مربوط به تشکیل کابینه جدید دولت است، البته از این سو در داخل بازار هم اوضاع جالب نیست گزارش شرکت‌ها ضربه سختی به اعتماد بازار و تحلیلگران بود و در حال حاضر نیز همه این اتفاقات زیر پوشش تحولات سیاسی قرار می‌گیرد، اما در هر صورت هنوز اندک امیدواری‌هایی وجود دارد و می‌شود به آن دل بست، اما جریان پولی که فکر می‌شد می‌تواند در حال حاضر کمی به بازار کمک کند حالا در سمت حقوقیش به واسطه تغییرات سیاسی و در سمت حقیقیش به واسطه این اتفاقات و ابهامات طبیعی است که گوشه بنشیند و تماشا کند. اما در این مدت پیش رو سه اتفاق و سه موضوع را می‌توان بیشتر صحبت کرد. موضوع اول روی صحبت‌مان با سازمان بورس است به نظر چه تغییرات داشته باشیم و چه نداشته باشیم احتمالا دو، سه ماه آتی ممکن است مدیران فعلی به واسطه تغییرات سیاسی جایگاه فعلی را نداشته باشند. دوستانه و برادرانه با آنها توصیه می‌کنیم این چند ماه سعی کنید همه جوره سمت بازار و سهامدار بایستید و این میز را با تحولات سیاسی معامله نکنید. سمت بازار و سهامدار ایستادن، این نیست که روبه‌روی دولت بایستید. خیر که البته گاهی وقت ممکن است این اتفاق رخ بدهد، اما بحث‌مان این است که در تصمیمات خود اولویت اول را منافع سهامداران قرارداده و به این موضوع فکر کنید. موضوع دوم خیلی زودتر از آنچه فکرش را می‌کنید در یکی، دو هفته آینده دوباره سر و کله بسیاری پیدا می‌شود که ای داد ببینید چه بلایی سر بازار سرمایه آورده‌اید؟ نسخه خوب شدن این بیمار در جیب من است!! شعارها و دلخوشی‌ها یکی‌یکی بیرون می‌زند چه احتمالا از تیم فعلی و چه نمایندگان طیف‌های فکری و سیاسی مختلف… حداقل این تجربه در بین سهامداران وجود دارد که فرق وعده و عمل را تشخیص می‌دهند.
به نظر این موضوع خیلی زود و در دو هفته آینده سرخط اتفاقات و رویدادها قرار می‌گیرد و جریان اقتصادی دوباره به تیتر یک اخبار و اتفاقات تبدیل می‌شود و قطعا بازار سرمایه نیز از این موضوع تاثیر می‌گیرد شاید تاکید می‌کنیم، شاید این موضوع یک فاز نسبتا امیدوار‌کننده به بازار بدهد، اما سهامداران باید بدانند که با وعده و وعید خام نشده و تصمیمات اقتصادی نگیرند.
و اما موضوع دامنه نوسان، ابزاری که گویا تنها ابزار شورای عالی بورس و سازمان بورس است، حکایت مثل پزشک برره است که برای تمام مریضی‌ها چای نبات تجویز می‌کرد!!! ما هم در هر شرایطی بدون هیچ حمایتی فقط زورمان به دامنه نوسان می‌رسد!
به تقویم روی میز خود نگاه کنید کشور از هفته دیگر درگیر فضای انتخاباتی می‌شود تا تیرماه.
در تیرماه حتی اگر همین دولت و جریان فعلی سر کار باشد دوباره تغییرات و اتفاقات را خواهیم داشت چه در ارکان اقتصادی و چه موارد دیگر و بازار یکی، دو ماهی هم درگیر این تغییرات و این اتفاقات خواهد بود چشم بر هم بزنیم کله نارنجی از امریکا سر بلند می‌کند و انتخابات امریکا آغاز می‌شود!
تکلیف بازار چه می‌شود؟ تا کی می‌خواهید دامنه نوسان را محدود کنید؟ شخصا مخالف محدودیت دامنه نوسان هستم و معتقدم سیستم بازار و دست قوی بازار باید بتواند کارکرد واقعی خود را داشته باشد، اما کمی هم به فضای فعلی که به وجود آمده نگاه کنید انصافا فورماژور واژه درستی برای فضای فعلی بازار است. پیشنهاد این است که تا زمان مشخص شدن اوضاع و آرام شدن فضا این محدودیت نوسان 2، 2 ادامه پیدا کند و البته در صورت بهبود اوضاع پله پله افزایش داشته باشد، اما در حال حاضر چاره‌ای نداریم جز اینکه زمین بازی بازار را بدهیم برای اینکه کمتر آسیب ببینیم و زمان بخریم.
چاره‌ای جز این نیست. گذر زمان است که مفروضات قوی‌تر و تحلیلی بازار را روشن می‌کند و البته باز بودن دامنه نوسان این موضوع را نشان می‌دهد که در مواقع بحران کسی بازار سرمایه را حمایت نمی‌کند و آسیب بیشتر را سهامداران می‌بینند. این پیشنهاد را با علم به اینکه می‌دانیم دامنه نوسان نمی‌تواند در میان‌مدت و بلندمدت محدود باشد، بیان می‌کنیم، اما باز هم می‌گوییم به نظر در فضای فعلی اتفاقات، چاره‌ای جز تن دادن به این موضوع نداریم و البته ترس ما از رویدادها هم کمتر شده، چراکه بازار هم افت جدی خود را داشته و قفل شدن بازار را ممکن است رقم نزند، اما در هر صورت با توجه به ریسک‌ها و تحولات مختلف پیش رو این دامنه نوسان احتمالا کمک بیشتری برای سپری کردن این روزها خواهد بود.
