اقتصادآنلاین – صبا نوبری؛ هفته گذشته با مجوز سران قوا اختیارات بانک مرکزی در بازار ارز افزایش یافت و این بانک مجاز شد به صورت نامحدود در بازار مداخله کند.
در همین رابطه مجید شاکری، کارشناس اقتصادی در رابطه با شیوه این مداخله به خبرنگار اقتصادآنلاین گفت: اتفاقی که طی 9 ماه گذشته افتاد این بود که مکانیزم مداخله بانک‌مرکزی تا حدود زیادی دچار رکود شد. مبنایی از مداخله که با استفاده از تابلوی صرافی ملی از سال 97 آغاز شده بود و تا ابتدای سال 1400 هم به عنوان یک ابزار مهم برای بانک‌مرکزی کار می‌کرد و به این معنا بود که بانک‌مرکزی نرخی را روی تابلوی صرافی ملی هدفگذاری می‌کرد؛ بالای آن می‌فروخت و زیر آن می‌خرید تقریبا از زمان آقای کمیجانی به بعد تقریبا طرد شد و در زمان آقای صالح آبادی هم عملا استفاده نمی‌شد.
وی ادامه داد: این کار خیلی نقش مهمی در هموارسازی تغییرات قیمت در بازار داشت و مانع از این می‌شد که ما با شیب‌های شدید رشد قیمت مواجه شویم، اگر چه که روند نزولی یا صعودی بود. همچنین قیود جدیدی هم به بازار متشکل اضافه شد که بازار متشکل فاصله قابل توجهی با بازار آزاد پیدا کرد و باعث شد این منطق که نرخی نزدیک به بازار آزاد در بازار متشکل داشته باشیم تا از آن نرخ برای کنترل قیمت در بازار آزاد استفاده کنیم کاملا مخدوش شود.
این کارشناس افزود: دلیل قطع شدن ارتباط با بازار آزاد این بود که معتقد بودند ما باید به نیازهای مشروع پاسخ بدهیم. درحالی که اساسا آن چیزهایی که در بازار آزاد که تعیین قیمت می‌کنند، نیازهای نامشروع مثل تامین مالی قاچاق، تامین مالی خروج سرمایه و .. هستند. البته معنی عرض من این نیست که ما باید این نیازها را تامین مالی کنیم، بلکه باید ابزاری داشته باشیم که مانع از انحراف بیش از حد نرخ قیمت آزاد از نرخ قیمت حواله رسمی یعنی نیما بشود.
مداخله در بازار ارزپاشی نیست!شاکری با تاکید بر اینکه مداخله در بازار به معنای ارزپاشی نیست گفت: منظور از مداخله، خریدن و فروختن ارز در نرخ‌های هدف مختلف است که نیاز بازار را جهت بدهد. همان کاری که از مهر 97 آغاز و تا ابتدای سال ادامه یافت. علیرغم اینکه در واقع در این مدت بانک‌مرکزی مکررا مداخله می‌کرد؛ خروجی خالص برای بانک مرکزی خرید اسکناس بود و نه فروش ارز!
وی افزود: هرچند این اختیارات بانک‌مرکزی تا حد زیادی از جهاتی دقت اختیارات مصوبه 17 مهر 97 را ندارد اما بانک دارد از آن استفاده می‌کند برای اینکه مجددا مداخله خود را اصلاح بکند. وقتی از مداخله صحبت می‌کنیم، به این معنی نیست که وقتی بانک‌مرکزی نرخ ارز خود را بالا می‌برد می‌خواهد نرخ ارز آزاد را بالا ببرد؛ بلکه دقیقا معکوس این است و به این معنی است که بانک‌مرکزی می‌خواهد نرخ ارز بازار آزاد کاهش پیدا بکند. چنانچه بارها در سال‌های گذشته این تجربه شده و بانک‌مرکزی نرخ خود را به نرخ بازار چسبانده و در درهم دبی ورود کرده و این کاهش اتفاق افتاده است.
به گفته شاکری این مداخله زمان می‌برد؛ اما نسبت به جمیع شرایط با سرعت معقولی این موضوع آغاز شده است. هرچند انتقاداتی به تعطیلی این مکانیزم درماه‌های گذشته وجود دارد اما بازگشت به آن باز هم جای خشنودی دارد.
این کارشناس خاطرنشان کرد: در نهایت باید حواسمان باشد که مداخله در بازار اسکناس و حتی بازار فردایی، کارکردش این است که تغییرات نرخ را هموار کند و روندها را نمی‌تواند تغییر بدهد. آنچیزی که روندها را ایجاد می‌کند اتفاقات بازار حواله، تقاضاهای وارداتی و تقاضاهای قاچاق است که اندازه‌های بسیار بزرگی دارد و مستمرتر نسبت به ارز بازار نقد است و درباره آن ها باید حتما به موازات فکر شود.
شاکری در ادامه با تاکید بر لزوم بستن حساب سرمایه کشور گفت: برای این کار نیز راهی جز این ندارد که با یکی از کشورهای دارای ارز جهان روا وارد معامله کلان در شبکه پرداخت شود. البته منظورم فقط توافق با آمریکا یا حتی چین نیست. گزینه‌های متفاوتی وجود دارد؛ اما یادمان باشد هیچ اولویتی مهم‌تر از احیای نظام پرداخت رسمی کشور با هدف ممکن کردن بحث حساب سرمایه نباید روی میز جمهوری اسلامی ایران باشد. هرچند به نظر می‌رسد که امروز انواع و اقسام کارهای بدون اولویت در دستور کار است.
ممنوعیت معاملات دلار فردایی اشتباه بودوی در پاسخ به ممنوعیت معاملات فردایی دلار و طلا و تاثیر آن بر بازار نیز تاکید کرد: چند چیز درباره معاملات فردایی وجود دارد؛ الان آن چیزی که ممنوعیتش مطرح شده معاملات فردایی طلا است. مادامی که در آن طرف سناریو تلاشمان این باشد که بخواهیم به بازار آتی سکه با همان عمق قبلی خود برگردیم و بازارسازی هم در آن بکنیم؛ این ممنوعیت اشکالی ندارد.
شاکری ادامه داد: درباره ممنوعیت معاملات دلار فردایی نیز، قانون مجلس آن را ممنوع کرد اما مصوبه شورای سران عملا اختیاراتی در این حوزه به بانک مرکزی داده است. بازار فردایی موضوع خیلی مهمی است زیرا در زنجیره محاسبه قیمت که درهم امارات، فردایی و کف نقد تهران است، تنها جایی است که شما با ریال وارد شده و با ریال خارج می‌شوید و بانک مرکزی به عنوان خالق ریال هیچ محدودیتی در رابطه با اینکه چگونه به این بازار بیاید و پوزیشن‌های مختلف بگیرد ندارد. به همین خاطر خیلی بازار مهمی بوده و به نظر من ممنوعیتش کار اشتباهی است. اختیار مجدد دادن به بانک مرکزی کار درستی است البته باید بگویم این اختیارات با آنچه زمستان 95 بود تفاوت دارد و به همین دلیل کار را زمان‌بر می‌کند.
شاکری در پایان تاکید کرد: در نهایت باید بگویم با وجود اینکه مهم است که در آینده چه اتفاقاتی در رابطه با قطعنامه علیه ایران و مذاکرات و .. بیفتد؛ اینکه بانک مرکزی از این فرصت استفاده کرد که به منطق مداخله پیشین خود برگردد خبر خوبی است؛ البته مشروط بر اینکه پایدار باشد و با مداخله عوامل غیربانکی و غیره مواجه نشود.
