نخستین جوابی که در پاسخ به پرسش «پس‌انداز چیست؟» به ذهن اکثر ما می‌آید و آن را پس‌انداز می‌دانیم، پول جمع کردن است. اولین خاطره هم از پس‌اندازهایمان، قلک‌های دوران کودکی است.
پس‌انداز، به معنی ذخیره دارایی، پول، غذا و ...را برای زمان احتیاج است. در تعریف دیگر، مقدار پولی که پس از کسر هزینه‌ها از درآمدهای قابل مصرف هر فردی باقی می‌ماند، پس‌انداز نامیده می‌شود. پس‌انداز پول میتواند روزی به سرمایه‌گذاری منجر شود. در واقع، درآمد مازادی که ضرورت خرج کردن ندارد.
برای اشخاصی که در زندگی مالی خود افراد محتاطی هستند، مقدار پولی که پس از کسر هزینه‌های شخصی باقی می‌ماند، میتواند مثبت باشد. این افراد همان مقدار پول را برای آینده خود پس‌انداز می‌کنند و هر ماه مقداری روی آن می‌گذارند. اما آن‌هایی که برای خواندن دخل‌وخرجشان با هم به وام و اعتبار نیاز دارند، پس‌اندازشان منفی خواهد بود. پس‌انداز، یک استراتژی مالی است که میتواند در آینده به سرمایه‌گذاری منجر شود.
برخی از افراد هم هستند که نمی‌توانند پول خود را پس‌انداز کنند. این افراد اغلب برای این که خودشان را مجبور به این کار کنند، از بانک‌ها، وام‌های بدون بهره یا کم‌بهره می‌گیرند و خود را ملزم به پرداخت قسط می‌کنند تا پول خود را پس‌انداز کنند. اما آیا واقعا پس‌انداز کردن پول گزینه خوبی برای آینده است؟
دلایل پس‌انداز کردن
هر نوع پس‌اندازی به یکی از سه دلیل زیر انجام می‌شود:
- پس انداز برای آمادگی در برابر حوادث غیرمنتظره
- پس انداز برای دست‌یابی به اهداف مالی
- پس انداز به منظور سرمایه‌گذاری کردن
پس‌انداز از کجا شروع شد؟
وقتی بانک‌ها به‌وجود آمدند، برای اولین‌بار مردم قادر بودند پول‌های خود را در محیط امن بانک قرار دهند و در قبال آن رسید دریافت کنند. به این ترتیب کم کم اعتماد به بانک‌ها بیشتر شد و مردم توانستند پول‌های خود را در بانک‌ها پس‌انداز کنند. بعد از جنگ جهانی دوم، توجه‌ها به صرفه‌جویی و پس‌انداز برای بازسازی کشورها بیشتر شد. اوج این محبوبیت در سال‌های 1955 تا 1970 میلادی بود. تا جایی که خیلی از کشورها روزی را برای روز پس‌انداز درنظر گرفتند و در نهایت امروزه روز 31 اکتبر را به‌عنوان روز جهانی پس‌انداز می‌شناسند.
آیا پس‌انداز همیشه خوب است؟
استفاده از پس‌انداز به‌عنوان یک استراتژی مالی برای اولین‌بار در انگلیس و اروپا اتفاق افتاد. پس از انقلاب صنعتی و شکل‌گیری اقتصاد اروپا، بیشتر کشورهای اروپایی به ثبات اقتصادی دست یافته بودند. در چنین شرایطی اقتصاددان‌ها مردم را به صرفه‌جویی در هزینه‌ها و پس‌انداز تشویق می‌کردند. اما این استراتژی در شرایط ثبات اقتصادی که تورم بالایی نباشد، کارایی دارد.
استراتژی پس‌انداز در کشورهای توسعه یافته امروزی خوب است. اما در کشورهای در حال توسعه با تورم‌های سالیانه بالا به هیچ عنوان استراتژی خوبی برای آینده نیست.
همواره اولین چیزی که با شنیدن واژه پس انداز به ذهن بیشتر ما ایرانی‌ها می‌رسد، بانک است. از نظر ما ایرانی ها، پس‌انداز یعنی پول‌هایی که در بانک می‌گذاریم تا روز مبادا از آن استفاده کنیم.
اما پس‌انداز در واقع «درآمد خرج نشده» است. یعنی میزانی از درآمد که ما آن را خرج نمی‌کنیم یا اموالی که برای مصرف بعد از این کنار می‌گذاریم. برای افزایش مال پس‌انداز شده، باید حتما آن را سرمایه‌گذاری کنید.
اگر می‌خواهید به استقلال و امنیت مالی برسید، ضروری است پس‌انداز کردن را بشناسید و آن را وارد زندگی‌تان کنید.
طبق قانون «پارکینسون» هر چقدر درآمد شما افزایش پیدا کند، به همان میزان هم سطح هزینه‌هایتان افزایش می‌یابد. یعنی اگر نسبت به مسایل مالی خود و به خصوص مبحث پس‌انداز ناآگاه باشید، هرگز نمی‌توانید از افزایش درآمد خود برای رسیدن به استقلال مالی استفاده کنید.
بسیاری از افراد و خانواده‌ها هستند که با وجود داشتن درآمد ماهیانه بالا، هنوز به استقلال مالی نرسیده‌اند و اگر یک ماه درآمدشان قطع شود یا اتفاق غیرمنتظره‌ای رخ دهد که نیاز به پول داشته باشند، مجبور به استفاده از وام یا قرض گرفتن از بقیه می‌شوند. اما در عوض افراد دیگری هم هستند که با داشتن درآمد بسیار کمتر، توانسته‌اند با پس‌اندازهای هوشمندانه و البته سرمایه‌گذاری مناسب، به استقلال مالی برسند.
می‌توان گفت که مهم نیست چقدر درآمد دارید، بلکه مهم این است که چقدر پس‌انداز دارید و چطور پس‌اندازهای خود را سرمایه‌گذاری می‌کنید.
*تهیه و تنظیم: سهیلا نجف‌پور