به گزارش تابناک اقتصادی؛ روزهای پایانی سال و وعده ای از جنس سهام عدالت که هنوز به سرانجام مشخصی نرسیده است. خردادماه امسال بود که ريیس سازمان خصوصی سازی از شناسایی افراد جامانده سهام عدالت خبر داد و تاکید داشت: این افراد در مجموع حدود سه میلیون و 337 هزار و 700 تن هستند که حدود دو میلیون و 25 هزار تن تحت پوشش بهزیستی و حدود یک میلیون و 300 تن تحت پوشش کمیته امداد هستند.
این سخن از زبان مقام مسيول در وزارت اقتصاد در شرایطی بود که در متن قانون بودجه سال جاری در این باره آمده است: «دولت موظف است از محل باقی مانده سهام متعلق به دولت یا شرکت‌های دولتی قابل واگذاری در هر بازار موضوع گروه (1) و (2) ماده (2) قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، نسبت به واگذاری سهام عدالت به افراد تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره)، مدد جویان سازمان بهزیستی کل کشور و کلیه افراد واجد شرایط طبق قانون نحوه اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی اقدام نماید.»
این تصمیم و تاکید بودجه ای از همان روزهای نخست سال برای بسیاری از افراد که سهام عدالت نداشتند، خبر خوشی بود و مسيولان نیز تقریبا از هفته های پایانی نخستین فصل سال پیگیر اجرای آن شدند. همان طور که اشاره شد، خردادماه سال جاری ريیس سازمان خصوصی سازی در خصوص آخرین اقدامات برای شناسایی جاماندگان سهام عدالت با بیان اینکه انتهای بند الف تبصره دو قانون بودجه به اختصاص سهام عدالت به مشمولان تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی و سایر افراد واجد شرایط اشاره دارد، اظهار داشت: در این راستا، شناسایی افراد جامانده نیز از افراد تحت پوشش نهادهای حمایتی آغاز و در این راستا چند جلسه برگزار شده است، زیرا برخی بانک‌های اطلاعاتی کامل نبوده و برخی نیاز به اصلاح داشته‌اند.
وی همچنین در خصوص تعداد جاماندگان اظهار داشت: در آخرین جلسه‌ای که با ريیس سازمان بهزیستی، معاون وزیر رفاه و مسيولان کمیته امداد برگزار شد، تعداد جاماندگان تحت پوشش این دو نهاد مشخص شدند؛ این افراد در مجموع حدود سه میلیون و 337 هزار و 700 تن هستند که حدود دو میلیون و 25 هزار تن تحت پوشش بهزیستی و حدود یک میلیون و 300 تن تحت پوشش کمیته امداد هستند.
قربانزاده درمورد پرتفوی افرادی که به عنوان مشمول شناخته شده اند نیز گفت: تفاوت پرتفوی این افراد با مشمولانی که سال 1384 انتخاب شدند، در این است که هم اکنون سهام دولت بسیار محدود شده و ابتکار عملی که در آن زمان بوده، وجود ندارد. از طرف دیگر، دولت تکالیف دیگری در بند الف تبصره دو یا بندی که رد دیون است و... دارد و تابلوی بورسی سهام دولت کفاف این تکالیف را نمی‌دهد؛ بنابراین، باید اولویت سنجی صورت بگیرد که در حال انجام است.
وی در مورد سایر افراد واجد شرایط نیز گفته بود: درمورد تعیین سایر افراد واجد شرایط نیز جلسات مجزا در حال برگزاری است. مطابق تبصره 3 ماده 34 اجرای سیاست‌های اصل 44 باید با همکاری وزارت رفاه و طبق سازو کاری که پایگاه رفاهی ایرانیان دارد، افراد واجد شرایط بر اساس دهک بندی شناسایی شوند؛ بنابراین، مرحله بعد دو دهک ابتدایی هستند که باید تا پایان سال سهام عدالت به آن‌ها تخصیص پیدا کند. این موضوع نیاز به جلسات بیشتری دارد که ممکن است تا چند ماه آینده زمان ببرد.
شهریورماه؛ خاندوزی وزیر اقتصاد اظهار داشت: در قانون بودجه 1401 دو تکلیف به دولت سپرده شده است: یکی اینکه افراد جامانده تحت پوشش نهادهای حمایتی مانند کمیته امداد امام خمینی و سازمان بهزیستی که جاه مانده‌اند، سهام عدالت به آن‌ها اختصاص یابد و دوم آنکه سایر اشخاص جا مانده در شش دهک کم‌درآمدی جامعه، که سهام عدالت ندارند و تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی هم قرار ندارند.
در گام اول اولویت گروه اول یعنی افراد جامانده تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی هستند که باید سهام عدالت به آن‌ها اختصاص داده شود. برای این منظور پیش‌نویسی تهیه کرده‌ایم و این پیش‌نویس در کمیسیون اقتصادی دولت مصوب شد. در مرحله ارايه به هیات دولت قرار دارد که قرار است به سه میلیون نفر از افراد تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی و بهزیستی که سهام عدالت ندارند، به ازای هر نفر 10 میلیون تومان از سهام شرکت‌های دولتی تخصیص یابد.
دسته دوم افرادی از 6 دهک کم درآمد جامعه هستند که تحت پوشش نهادهای حمایتی قرار ندارند و سهام عدالت هم به آن‌ها اختصاص نیافته است. دولت همچنین طبق برآورد 130 هزار میلیارد تومان به صندوق‌های بازنشستگی کشوری و لشکری و صندوق تامین اجتماعی بدهکار است که امسال باید بدهی خود را بپردازد؛ بنابراین اول باید تکالیف خود به صندوق بازنشستگی و تامین اجتماعی را بدهد و بعد ببینیم چقدر سهام دولتی می‌ماند که از مابقی آن سهام برای تعیین تکلیف افراد جا مانده از 6 دهک درآمدی سهام عدالت اختصاص داده شود، اما هنوز مصوبه‌ای در این زمینه وجود ندارد.
در نهایت پس از گذشت شش ماه از سال و صحبت‌های مطرح در این مدت، ششم مهرماه هیات وزیران تصمیم مهمی برای تخصیص سهام عدالت به جاماندگان داشت.
بر این اساس، هیات وزیران در جلسه روز چهارشنبه ششم مهرماه 1401 که به ریاست آیت الله سیدابراهیم ريیسی رییس جمهور برگزار شد، وزارت اقتصاد را مکلف کرد از محل باقیمانده سهام متعلق به دولت در بانک‌های صادرات، ملت و تجارت، شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، شرکت مخابرات ایران و صنایع پتروشیمی خلیج فارس، نسبت به واگذاری مستقیم سهام به افراد فاقد سهام عدالت تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی اقدام کنند.
بر اساس مصوبه هیات وزیران، مبلغ سهام مورد واگذاری به هریک از مشمولان معادل حداکثر یکصد میلیون ریال با اعمال 50 درصد تخفیف به صورت اقساط سالانه و به مدت 10 سال است. همچنین افراد مشمول این تصویب نامه، توسط نهادهای ذی ربط شناسایی و معرفی خواهند شد و احراز عدم تخصیص سهام عدالت به آنان (در مقطع واگذاری سال 1385) برعهده سازمان خصوصی سازی خواهد بود.
سازمان خصوصی سازی نیز مکلف شد از طریق سازمان بورس و اوراق بهادار و تسویه وجوه، نسبت به انتقال سهام به کد سهامداری هر یک از مشمولان اقدام کند.
سهام واگذار شده تا پایان مدت اقساط در وثیقه سازمان خصوصی سازی قرار خواهد گرفت و آزادسازی سهام موصوف پس از تسویه کامل اقساط و به صورت مرحله‌ای (طی 3 سال به نسبت مساوی) انجام خواهد شد. همچنین سهامداران می‌توانند پس از پایان سال پنجم نسبت به تسویه پیش از موعد و آزادسازی سهام خود اقدام کنند.
قیمت سهام موضوع این مصوبه توسط هیات واگذاری و بر مبنای میانگین قیمت پایانی سهام هر شرکت از اولین روز کاری سال جاری منتهی به تاریخ ابلاغ این تصویب نامه/ منتهی به تاریخ جلسه هیات واگذاری تعیین خواهد شد. در صورت عدم کفاف سهام برای واگذاری تا سقف ریالی تعیین شده برای هر فرد، سازمان خصوصی سازی مکلف است نسبت به تامین کسری سهام از محل باقیمانده سهام دولت در شرکت‌های موضوع این مصوبه اقدام کند.
لازم به ذکر است، واگذاری سهام موضوع این تصویب نامه به موجب قرارداد الکترونیکی منعقده بین سازمان خصوصی سازی و فرد مشمول خواهد بود. همچنین نقل و انتقال سهام موضوع مصوبه خارج از ساعت معاملات و خارج از اتاق پایاپای، انجام خواهد گرفت و کلیه کارمزد، هزینه‌های نقل و انتقال و توثیق سهام موضوع این مصوبه بر عهده انتقال دهنده بوده و نقل و انتقال این سهام از پرداخت مالیات معاف است.
در حالی که به نظر می رسید با تصمیم مهم هیات وزیران در مهرماه، روال تخصیص سهام عدالت به جاماندگان تسریع و عملیاتی شود، اما موانعی در این مسیر به وجود آمد. قربانزاده ريیس سازمان خصوصی‌سازی بهمن ماه درمورد شناسایی جاماندگان سهام عدالت اظهار کرد: در راستای شناسایی جاماندگان سهام عدالت تکلیفی وجود داشت که باید انجام می‌شد. در این راستا در فاز نخست مشمولان کمیته حمایت امداد و بهزیستی و همچنین ایثارگران شناسایی شدند و در 22 خردادماه برای بررسی به هیات دولت ارسال شد. فرایند بررسی زمان برد و چندین مرتبه بین هیات دولت و معاونت حقوقی ریاست جمهوری رفت‌وبرگشت داشت، زیرا ایرداتی درمورد بعضی از ضوابط وجود داشت که هیات دولت آن را مرتفع و مصوب کرد اما هیات تطبیق مجلس دوباره ایرادی مطرح کرد که درحال بررسی هستند.
وی به این سوال که ایرادات هیات تطبیق مجلس چه مواردی بود، پاسخ داد: به طور کلی دو ایراد وجود داشت، نخست آنکه مرجع تصویب باید شورای عالی سیاست اصل 44 باشد نه هیات وزیران. دوم آنکه سهام باید به صورت غیرمستقیم به مشمولان داده شود نه به صورت مستقیم. البته به هر دو ایراد پاسخ داده شد و معاونت حقوقی درحال پیگیری است، امیدوارم مورد قبول هیات تطبیق مجلس قرار بگیرد و اجازه دهند در پایان سال واگذاری را انجام دهیم.
چند هفته بعد دوباره نیز قربانزاده در گردهمایی مدیران کل امور اقتصادی و دارایی استان‌های سراسر کشور در این باره اظهار داشت: در خصوص تعیین تکلیف جاماندگان سهام عدالت؛ اول باید شورای عالی سیاست‌های کلی اصل 44 تشکیل شود و شیوه اجرایی را مصوب کند تا بتوان پرتفوی سهام عدالت را نهایی کرد. رییس سازمان خصوصی سازی گفت: در حال حاضر پرتفوی سهام عدالت جاماندگان مشخص است، احکام ضوابط آن هم به تصویب هیات وزیران رسیده بود، اما هیات تطبیق مجلس به آن ایراد گرفت و اعلام کرد که مطابق قانون اجرایی سیاست‌های کلی اصل 44 باید این شورا درباره آن تصمیم بگیرد و نه هیات وزیران؛ بنابراین در حال حاضر جز اینکه شورای عالی سیاست‌های کلی اصل 44 این موضوع را تصویب کند، راه دیگری وجود ندارد.
چهاردهم اسفندماه نیز ريیس سازمان بورس در این باره اظهار داشت: تعیین‌تکلیف جاماندگان سهام عدالت دارای مصوبه مجلس است و اکنون سازمان خصوصی‌سازی درصدد تعیین مصادیق آن قرار گرفته است. به محض مشخص شدن لیست افراد واجد شرایط، سازمان بورس آن را بررسی و در اختیار شرکت سپرده‌گذاری قرار می‌دهد. عشقی اعلام کرد که سازمان بورس در مرحله شناسایی افراد برخوردار از سهام عدالت هیچ‌گونه دخالتی ندارد.
خاندوزی به عنوان سخنگوی اقتصادی دولت شانزدهم اسفندماه در نشست خبری در پاسخ سوال خبرنگاران درباره اختصاص سهام عدالت به جاماندگان و پرداخت مرحله دوم سود سهام عدالت توضیح داد که درباره اختصاص سهام عدالت به افراد زیر پوشش نهادهای حمایتی مصوبه‌ای داشتیم اما مجلس اصرار داشت که به جای هیات وزیران باید در شورای اصل 44 مصوب شود. امروز عصر جلسه هیات عالی با هدف بررسی تخصیص سهام عدالت به این قشر برگزار می‌شود که امیدواریم تا 29 اسفند اجرایی شود.
وعده سهام عدالت برای جاماندگان به سال آینده رفت؟در حالی که به روزهای پایانی سال نزدیک می شویم و به نظر می رسد خبری از تخصیص سهام عدالت به جاماندگان نباشد، نمایندگان مجلس در بودجه سال آینده به این موضوع ورود کردند. بر این اساس نمایندگان در نشست علنی نوبت روز شنبه 13 اسفندماه مجلس شورای اسلامی در جریان بررسی بخش هزینه‌ای لایحه بودجه سال 1402 کل کشور، با بند‌های الحاقی (5)، (6) و (7) تبصره 2 ماده واحده این لایحه موافقت کردند.
در بند الحاقی 5 تبصره 2 ماده واحده این لایحه آمده است: به دولت اجازه داده می‌شود از محل واگذاری بیست درصد (20%) سهام و سهم الشرکه خود در شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی خوزستان جهت تکمیل عملیات اجرايی طرح احیای اراضی کشاورزی خوزستان و ایلام به شماره طبقه‌بندی 1306012024 هزینه نماید.
براساس بند الحاقی 6 تبصره 2 ماده واحده لایحه مذکور؛ دولت موظف است از محل باقی مانده سهام متعلق به دولت یا شرکت‌های دولتی در بنگاه‌های قابل واگذاری قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم (44) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در سقف ردیف درآمدی 310500 نسبت به واگذاری سهام عدالت به کلیه جاماندگان مشمول دریافت این سهام اقدام نموده و گزارش اجرای این بند هر سه ماه یک بار توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی به کمیسیون‌های اقتصادی و اجتماعی مجلس شورای اسلامی ارسال نماید.
پیش از این نیز حسینعلی حاجی دلیگانی عضو کمیسیون تلفیق بودجه مجلس شورای اسلامی با اشاره به نشست کمیسیون تلفیق بودجه گفته بود: با مصوبه اعضای کمیسیون تلفیق مقرر شد تا جاماندگان از دریافت سهام عدالت که واجد شرایط مندرج در قانون هستند سال آینده سهام دریافت کنند و طبق این مصوبه دولت باید شرایط را برای ثبت نام و دریافت سهام عدالت برای این افراد را فراهم کند.