به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، با ارسال لایحه بودجه سال 1401 به مجلس توسط دولت، بسیاری از کارشناسان این لایحه را حاوی نکات مثبت فراوانی برای حمایت از بازار سرمایه می‌دانند. اما برخی دیگر از کارشناسان نیز اذعان دارند، در صورتی که گفت‌وگوی میان دولتمردان و مردم شکل نگیرد، نمی‌توان تحول چندانی را در آینده اقتصاد کشور مشاهده کرد.
سعید اسلامی بیدگلی، کارشناس بازار سرمایه و دبیرکل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران، در مورد وضعیت بورس در ماه‌های گذشته و تاثیر بودجه 1401 بر بازار سرمایه می‌گوید: بورس در حال حاضر ارزندگی بسیار بالایی دارد. شرکت هایی داریم که با نسبت پی بر ای p/e کمتر از 4 مورد معامله قرار می‌گیرند. ولی سرنوشت ناخوداگاه بازار سرمایه در برخی صنایع به بهبود چشم اندازهای آتی حضور ایران در اقتصاد بین المللی و تا حدی مذاکرات گره خورده است.
در مجموع زمانی که به بودجه نگاه می‌کنیم آثار مثبتی زیادی برای رونق به بورس وجود دارد و امیدوارم گفتگوی سازمان بورس و اوراق بهادار و دولت و مجلس شورای اسلامی منافع بلندمدت همه بازارها و اقتصاد کشور و البته بازار سرمایه را تامین کند و سرمایه‌های خرد مد نظر مسيولان قرار بگیرد.
در ادامه گفت‌وگوی فارس با سعید اسلامی بیدگلی را می‌خوانید:
فارس: به عنوان سوال بفرمایید، روند فعلی بازار سرمایه در هفته‌ها و ماه های گذشته را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
اسلامی: برای بررسی بازار در ماه های گذشته باید دو برهه زمانی را مورد توجه قرار داد. یک مرحله به دولت قبل باز می‌گردد و یک برهه نیز به دولت فعلی باز می‌گردد. در ماه های گذشته و در هر دو مرحله بازار رمق چندانی نداشته و همچنان شاهد ریزش بورس بوده‌ایم و تعداد روزهایی که بازار منفی بوده نسبت به روزهایی که بازار مثبت بوده، خیلی بیشتر بوده است. پرسش ها و علامت‌های سوال زیادی در مورد سیاست‌گذاری دولت پیرامون بازار سرمایه و تالار شیشه ای وجود داشته و دارد. هم در دولت قبل و هم در دولت فعلی مشخص نیست که سیاست دولت ها برای حمایت از بازار سرمایه چیست. متاسفانه طی یک سال گذشته و نه فقط در دوره استقرار دولت جدید، اعتماد از بازار سرمایه کشور رخت بربسته و به شدت کاهش یافته است. در چنین وضعیتی سرمایه گذاران مدت زمان زیادی را در حالت انتظار بوده‌اند و منتظر هستند تا سیاست های دولت مشخص شده که یا از بازار بروند و یا پول های خود را دوباره وارد بورس کنند. به دلیل اینکه در اقتصاد کشور، شاهد نرخ تورم بسیار بالایی هستیم، در این شرایط انتظار سرمایه گذاران زیاد طول نمی کشد و آنها سرمایه خود را در یک نقطه نگه نمی دارند و به سمت سایر بازارها حرکت می کنند. این مساله ادامه دار نخواهد بود.
در وضعیتی که نرخ تورم 40 درصد است، یک انتظار 6 ماهه و راکد نگه داشتن پول مفهومش این است که من 20 درصد زیان می‌کنم. این در صورتی است که هیچ بازاری سوددهی نداشته باشد و سرمایه اسمی در بازارها تغییر نکند. پس اساسا نوسانات اقتصاد کلان و به ویژه نرخ تورم بازار، سرمایه گذاران بازارهای مختلف را کوتاه مدت نگر می‌کند. از این نظر بازار در چند ماه گذشته در شرایط خوف و رجا بوده و در انتظار خبرهای مثبت از مذاکرات و بودجه قرار داشته است. با توجه به موضوعی که در مورد تورم گفته شد، به نظر می رسد، بازار سرمایه در این مدت زیانی بیشتر از نرخ تورم به سرمایه‌گذاران تحمیل کرده است و وضعیت بازار چندان مناسب نبوده است.
* دولت برای از بین بردن بی اعتمادی موجود در بازار سرمایه تلاش کند
فارس: شما در صحبت های خود به بی اعتمادی موجود در بازار سرمایه اشاره کردید. دلایل این بی اعتمادی چه بوده است؟
اسلامی: این بی اعتمادی را می توان از دو منظر مورد توجه قرار داد. یکی اینکه به طور کلی متاسفانه نتوانسته‌ایم مشکلات اقتصاد کلان را طی چند دهه گذشته حل کنیم و با اقتصادی مواجه هستیم که تقریبا در همه دولت‌ها فارغ از گرایشات سیاسی، مشکلات اقتصادی بسیار زیاد بوده و نرخ تورم نیز بسیار بالا بوده و نرخ رشد نقدینگی نیز زیاد بوده و بی انضباطی های مالی در مجموعه دولت و حاکمیت نیز بسیار بیشتر از حد نرمال آن در اقتصاد کشور وجود داشته است. مجموعه این اتفاقات باعث شده فعالان اقتصادی اعتمادشان نسبت به سیاست گذار کم باشد. ازطرف دیگر، به دلیل نرخ تورم بالایی که در دهه های گذشته داشتیم، سرمایه گذاران مرتبا از این بازار به آن بازار کوچ می‌کنند تا بتوانند ارزش دارایی خودشان را حفظ کنند. ولی در رکود سال های 98 تا 1400 عملا اعتماد عمومی نسبت به وعده های راجع به حمایت بازارها می‌شده از بین رفته و سرمایه گذاران فقط با نگاه حفظ ارزش ثروت و دارایی شان مترصد به سرمایه گذاری هستند. جنبه دوم بی اعتمادی هم به خود بازار سرمایه باز می گردد. دعوت عمومی به بورس و ریزش 45 درصدی شاخص و ریزش 70 درصدی برخی نمادها و وعده و وعیدهای دولت برای حمایت از بازار سرمایه سبب کاهش اعتماد به بازار سرمایه شده است. خروج پول افراد حقیقی و سهامداران خرد از بازار را می توان با همین مساله توجیه کرد.
* برای مشخص شدن ابعاد مختلف بودجه با مردم گفت‌وگو شود
فارس: دولت در دهه سوم آذرماه بودجه را به مجلس داده است. این لایحه بودجه می‌تواند نوید روزهای خوب را به بورس بدهد؟
اسلامی: نکته ای که مشخص است که خیلی در موردش آشکارا صحبت کرد، این است که عکس العمل اولیه بازار سرمایه و سرمایه گذاران نسبت به بودجه چندان مناسب نبوده است. البته بازار بعد از صحبت های این چند روز کمی بهتر شده است. اما برای اینکه بتوانیم درباره اینده قضاوت کنیم، هنوز خیلی زود است. با توضیحاتی که مسيولان و دولتمردان داده اند، باید گفت انها طوری بودجه را بسته اند که برای آنکه همه افراد و از جمله سهامداران و سرمایه گذاران آن را بفهمند، نیاز به گفتگوی بیشتری با مجموعه جامعه احساس می شود. برای این که برخی موضوعاتی که داخل بودجه قرار دارد باید با توضیحات برخی مدیران به همه مردم فهمانده شود که کشور در شرایط فعلی چاره ای جز اینگونه عمل کردن در بستن بودجه نداشته اند. به نظر می‌رسد چیزی که تصویرش در جامعه ایجاد شده بود مطابق با نظرات طراحان بودجه نبوده است. ولی چیزی که از روی بودجه می توان فهمید بودجه برخلاف چیزی که در تبلیغات گفته می‌شد چندان انقباضی نیست. به نظر می رسد بخش هایی از بودجه که مربوط به کسب و کارها و مردم است، انقباضی است و بقیه بخش‌ها چندان انقباضی نیست و این چالشی در جلب اعتماد عمومی و فعالان اقتصادی کشور ایجاد می‌کند و دولتمردان باید در این زمینه با مردم گفت و گو کنند.
دولت به جای این که ریاضت را متوجه بخش های حاکمیتی و دولتی کند متوجه بخش هایی کرده که به کسب و کارها و مردم مربوط است و این چالش کاهش اعتماد عمومی را حتما بزرگتر خواهد کرد. فکر می‌کنم این موضوع مورد غفلت نویسنده های بودجه قرار گرفته است. در حال حاضر همچنان ابهاماتی در مورد درامدهای بودجه ای وجود دارد و همین طور مسايل بازار سرمایه مانند نرخ های مالکانه یا نرخ های خوراک صنایع که به نظرم این قسمت را هم دولت و هم نماینده های مجلس با گفتگو باید به تفاهم عمومی برسند تا بتوانند در سطح جامعه و فعالین اقتصادی نیز یک درک مشترک ایجاد کنند تا آثار منفی بودجه بر همه بازارهای دارایی به ویژه بازار سرمایه با چند ده میلیون سرمایه گذار شکل نگیرد. در صورتی که مفاهمه‌ای مشترک بین دولت، مجلس، مردم ایجاد شود، می توان امیدوار بود که آثار منفی بودجه کاهش پیدا کند.
* کاهش فروش اوراق در بودجه 1401 نکته مثبتی برای بورس است
فارس: یکی از موضوعاتی که در بودجه سال آینده می تواند به بازار سرمایه کمک کند، کاهش فروش اوراق بدهی دولت است. شما این مساله را چگونه تحلیل می کنید؟
اسلامی: به نظرم بودجه با این کسری بودجه در حال حاضر دارد و اعلام نیز شده است، باید در بخش هزینه ها نیز دولت یک سری اقدامات انجام دهد. به عبارت دیگر، تغییر در هزینه های بودجه اساسا غیر اجتناب است و تغییرات هزینه ای اگر به طور جدی در برخی آیتم های بودجه ای به ویژه نهادهای بزرگ دولتی و حاکمیتی رخ ندهد و دولت در بخش هزینه های آنها تجدید نظر نکند، باز هم مجبور است برای فروش بیشتر اوراق متمم به مجلس ببرد. در بودجه ها معمولا موردهای هزینه ای رخ خواهد داد، ولی آیتم های درآمدی با چالش های جدی مواجه است که آیا می‌توانیم یک میلیون و دویست هزار بشکه نفت بفروشیم و آیا قیمت متوسط نفت محقق خواهد شد یا خیر و از این گونه اما و اگرها که در خصوص بودجه و درامدهای آن وجود دارد. درباره درامدهای مالیاتی ک در بودجه 1401 به شدت رشد داشته است نیز باید گفت، این مسيله مربوط به این دولت نیست و در اقتصادی که بخش بزرگی از درآمدهایش وابسته به فروش نفت است، در مورد همه دولت‌ها وجود داشته است، دولت ها خود را درگیر گرفتن مالیات نمی کنند. در صورتی که دولت بتواند کسری بودجه خود را با روش ها دیگر تامین کند و فروش اوراق به همین میزانی 88 هزار میلیارد تومانی که در حال حاضر است نیز باقی بماند، می تواند این مساله برای بورس بسیار خبر خوبی باشد و می‌تواند تاثیرات مثبتی بر بازار سرمایه نیز بگذارد. یعنی در صورتی که این میزان فروش اوراق محقق شود، بازار سرمایه می تواند خود را به سمت بالا حرکت دهد. ولی همانطور که گفتم مسيله این جاست که گفتگویی که بین فعالان بازار وجود دارد این است که احتمالا دولت مجبور می‌شود اوراق بیشتری در طول سال بفروشد، برای این که احتمال تحقق درآمدها کم است. پس گامی که مرتبا اقتصاددان‌ها توصیه کرده اند و من هم توصیه کرده ام این است که بودجه سناریوهای مختلفی داشته باشد که اگر 50 هزار میلیارد تومان کمتر از رقمی که پیش بینی کرده‌ایم درآمد داشته‌ایم، این 50 هزار میلیارد را از کدام هزینه‌ها کم می‌کنیم؟ یا حتما به جایش اوراق منتشر می‌کنیم. سناریوهایی مختلف برای بودجه الان وجود ندارد. اگر درآمدهای دولت محقق نشود یعنی اگر 100 هزار میلیارد درآمد کم شود آیا دولت جایی از این هزینه‌ها را می تواند کسر کند یا از این افزایش‌ها یا اوراق بیشتری را منتشر خواهد کرد. این چالش جدی است که باتوجه به این که نظام بودجه ریزی ما به دلیل وابستگی به فروش درآمدهای نفتی اتفاقات مختلفی برایش رخ می‌دهد، اما چون سناریوهای مختلفی نداریم، پس قابلیت تحلیل را از کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی گرفته می شود و دولت هم فروش اوراق که آسانترین راهکار است را انتخاب می کند.
* دولت دغدغه فعالان بازار سرمایه را رفع کند
فارس: سایر موارد بودجه مانند نرخ های خورک پالایشگاه و یا بودجه جداگانه برای صندوق تثبیت بازار که مبلغ قابل توجهی وارد آن می شود، می‌تواند بر بازار سرمایه تاثیر داشته باشد؟
اسلامی: در مجموع زمانی که به بودجه نگاه می‌کنیم آثار مثبتی زیادی برای رونق به بورس وجود دارد و امیدوارم گفتگوی سازمان بورس و اوراق بهادار و دولت و مجلس شورای اسلامی منافع بلندمدت همه بازارها و اقتصاد کشور و البته بازار سرمایه را تامین کند و سرمایه‌های خرد مد نظر مسيولان قرار بگیرد. طبیعتا فعالان رسانه ای در این زمینه و در این حوزه می‌توانند آگاهی فراوانی به مردم بدهند. البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که بودجه ای که به مجلس ارسال می‌شود با بودجه ای که از مجلس خارج می شود، تفاوت‌های زیادی دارد. امیدواریم این اصلاح و تفاوت‌ها به نفع مجموعه اقتصادی کشور و بازار سرمایه باشد. پس به نظرم هنوز فرصت هایی برای اصلاح و بهبود کل بودجه به نفع بازارهای دارایی‌ها وجود دارد. ولی من هم مانند شما نگران کلیت اقتصاد هستم تا بخشی از اقتصاد کشور و امیدوارم آن اصلاحات به نفع اقتصاد باشد.
* در آینده شاهد رشد بازار سرمایه خواهیم بود
فارس: به نظر شما آینده بورس در ماه های آینده یعنی هم در کوتاه مدت و هم در میان مدت چگونه خواهد شد؟
اسلامی: بورس در حال حاضر ارزندگی بسیار بالایی دارد. شرکت‌هایی داریم که با p/e کمتر از 4 مورد معامله قرار می‌گیرند. ولی سرنوشت ناخوداگاه بازار سرمایه در برخی صنایع به بهبود چشم اندازهای آتی حضور ایران در اقتصاد بین المللی و تا حدی مذاکرات گره خورده است. دولت و سازمان بورس باید بتوانند با ایجاد چشم انداز مثبت، ورود سرمایه جدید به بازار سرمایه را تضمین کنند تا بورس در ماه‌های اینده نیز رونق بگیرد. ورود خبرهای خوب و تبدیل آن به اتفاقات خوب در بخش واقعی اقتصاد حتما می‌تواند فرصت سرمایه گذاری را به واقعیت تبدیل کند.
انتهای پیام/ب
