فاصله‌ مزد و هزینه‌ کارگران از 200درصد گذشت!

ایلنا: در نیمه آذر معاون وزیر اقتصاد گفت: «مردم در نیمه ابتدایی 1402 نشانه‌های کاهش تورم را خواهند دید»؛ این ادعا در حالی مطرح شد که نه در آمارهای رسمی و نه در بازارها، نشانه‌ای از کاهشی شدن شاخص‌های تورمی به چشم نمی‌خورد.

در همان روزها، موج جدیدی از گرانی دلار نیز به راه افتاد که مرزهای قبلی قابل پیش‌بینی را پشت سر گذاشت و حال در اوایل بهمن هستیم و داده‌های رسمی آماری دی ماه، نشان می‌دهد که شاخص‌های تورمی از تورم سالانه گرفته تا تورم نقطه به نقطه به خصوص در حوزه‌ی خوراکی‌ها، بازهم صعود کرده‌اند!

داده‌های تورمی دیماه

هجده ماه از آغاز به کار دولت گذشته اما نشانه‌ای از مهمترین‌ وعده‌ی انتخاباتی یعنی «کنترل تورم» به چشم نمی‌خورد؛ نرخ تورم سالانه دی ماه 1401 برای خانوارهای کشور به 46.3 درصد رسیده که نسبت به همین اطلاع در ماه قبل، 1.3 واحد درصد افزایش نشان می‌دهد.

نرخ تورم نقطه‌ای دی ماه 1401، در مقایسه با ماه قبل 2.8 واحد درصد افزایش یافته است. نرخ تورم نقطه‌ای گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» با افزایش 3.9 واحد درصدی به 69.2 درصد رسیده و گروه «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» با افزایش 2.3 واحد درصدی به 41.2 درصد رسیده است. این در حالی است که نرخ تورم نقطه‌ای برای خانوارهای شهری 50.6 درصد است که نسبت به ماه قبل 2.7 واحد درصد افزایش داشته است. هم‌چنین این نرخ برای خانوارهای روستایی 54.9 درصد بوده که نسبت به ماه قبل 3.5 واحد درصد افزایش داشته است.

این ارقام نشان می‌دهد ورق جدیدی در دفتر صعود تورم باز شده است؛ اگر در آبان و آذر، شاهد تثبیت نسبی برخی شاخص‌های تورمی بودیم و برای مثال تورم ماهانه در ابعادی ثابت مانده بود، در دیماه، دوباره صعود از سر گرفته شده است؛ نرخ تورم ماهانه دی 1401 به 4.3 درصد رسیده که در مقایسه با همین اطلاع در ماه قبل، 2.4 واحد درصد افزایش داشته است. تورم ماهانه برای گروه‌های عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» 4.1 درصد و برای گروه عمده «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» 4.5 درصد بوده است. خوراکی‌ها در یک ماه (فقط دی ماه) 4 درصد گران شده است و در همین مدت یکماهه غیرخوراکی‌ها نیز 4.5 درصد افزایش نرخ داشته است. دولت بعد از یارانه‌زدایی بهار امسال، اعلام کرد شوک تورمی خوراکی‌ها تا پایان تابستان تخلیه شده است و بعد از آن، حداقل در حیطه‌ی خوراکی‌ها شاهد تثبیت نرخ خواهیم بود؛ حالا می‌بینیم در دی ماه، ثباتی در کار نبوده و همان خوراکی‌ها بازهم 4 درصد گران شده‌اند.

تورم خوراکی‌ها 70 درصد در یکسال/ سبد خوراکی‌ها حداقل 5 میلیون و 500 هزار تومان

تورم نقطه به نقطه‌ی 69.2 درصدی خوراکی‌ها (حدودا 70 درصدی) به این معناست که در دیماه 1401 خانوارهای کشور برای خرید مجموعه‌ی ثابتی از اقلام خوراکی و نوشیدنی باید 70 درصد بیشتر از دی 1400 هزینه بپردازند.

همین 70 درصد را مبنای کار قرار می‌دهیم چراکه سبد معیشت خانوارهای کارگری –موضوع بند دوم ماده 41 قانون کار- که بایستی افزایش دستمزد بر اساس نرخ آن تعیین شود، بر مبنای محاسبه‌ی سبد خوراکی‌های خانوار نرخ‌گذاری می‌شود؛ از آنجا که سبد خوراکی‌های مذاکرات مزدی 1401 براساس داده‌های آماری دیماه 1400 محاسبه شده بود، حالا تورم نقطه به نقطه‌ی خوراکی‌ها در دی ماه 1401 می‌تواند تورم سبد خوراکی‌ها در عرض ده ماه سپری شده از سال را به ما نشان بدهد هرچند سبد خوراکی‌های مد نظر در کمیته دستمزد برابر با سبد خوراکی‌های مرکز آمار ایران نیست و باید این نکته را در نظر داشته باشیم که بسیاری از کالاهای ضروری زندگی کارگران، یا در سبد خوراکی‌های مرکز آمار غایب است یا اگر حضور دارد، فاقد وزن قابل قبول هستند. بنابراین تورم واقعی سبد خوراکی‌های خانوارهای کارگری بسیار بیشتر از این 70 درصد است.

در مذاکرات مزدی 1401، سبد حداقلی خوراکی‌ها برای یک خانوار متوسط 3.3 نفره، 32866143 ریال نرخ‌گذاری شد. در نتیجه، در دیماه 1401 با احتساب تورم نقطه به نقطه‌ی 69.2 درصدی، سبد خوراکی 3 میلیون و 280 هزار تومانی دیماه سال قبل، به رقم 5 میلیون و 549 هزار تومان رسیده است؛ واقعی‌سازی این عدد با روش‌های سنتی و معمول کمیته دستمزد، اعدادی نزدیک به 7 میلیون تومان را نشان می‌دهد؛ به عبارت ساده‌تر، کل حقوق یک کارگر حداقل‌بگیر شاغل یا بازنشسته، فقط پای خوراکی‌ها می‌رود.

فاصله‌ دویست درصدی مزد و سبد معیشت؛ کارگران را «ناتنی» ندانند!

در چنین شرایطی، مسيولان وزارت کار از بررسی فرمول‌های جدید برای افزایش مزد 1402 سخن می‌گویند و معتقدند باید نیم نگاهی به افزایش 20 درصدی حقوق کارمندان شاغل و بازنشسته در لایحه بودجه داشت؛ این سوگیری‌ها را فرامرز توفیقی (فعال کارگری) ناعادلانه و غیرقانونی می‌داند و می‌گوید: «قانون» همه چیز را برای تعیین دستمزد کارگران مشخص کرده است و نیازی به فرمول‌های جدید نیست؛ ضمن اینکه 20 درصد را نباید بر سر کارگران بکوبند؛ این رقم برای افزایش مزد دولتی‌ها هم کافی نیست؛ هرچند در این قیاس اساسا نرمال‌سازی استاندارد اقتصادی صورت نگرفته است. چگونه می‌توان دو مولفه را با هم قیاس کرد وقتی کف و سقف و مزایایشان هیچ شباهتی به هم ندارد! کارگر قرارداد موقت حتی یک اضافه کار یا سبد حمایتی یا پاداش ساده ندارد!

او اضافه می‌کند: دولتمردان کارگران را «فرزندان ناتنی» ندانند و قبول کنند با حداقل دستمزد، حتی خوراکی‌های خانوار تامین نمی‌شود. بانک جهانی، تورم آینده ایران را روی 50 درصد می‌بیند، خود دولت روی 40 درصد می‌بیند و نمایندگان مجلس حدود 60 درصد می‌دانند. مساله این است که چه دیدگاهی نسبت به این تورم داریم؛ آیا بازهم نمی‌خواهیم بپذیریم که این تورم باید روی سبد معیشت اعمال شود و افزایش ریالی به گونه‌ای باشد که این تورم هزینه‌ها را بپوشاند؟ ضمن اینکه تورم خوراکی‌ها بالای 70 یا 80 درصد است. الان هر مدل سبد معیشت را بخواهند تعیین کنند، عدد بسیار بالاتر از این حرف‌ها درمی‌آید؛ محاسبه‌ی سبد معیشت باید یک نقطه‌ی بالقوه برای آغاز مطالبه‌گری باشد.

به گفته‌ی توفیقی، براساس اعلام مرکز آمار، در عرض 5 سال، هزینه‌های سربار خانواده‌ها 7.6 برابر شده؛ او ادامه می‌دهد: افزایش قیمت‌ها کمرشکن است؛ در عرض یکسال، مسکن 136.5 درصد افزایش قیمت داشته؛ همه‌ی اینها را کنار هم بگذاریم، چه عددی برای سبد معیشت بیرون می‌آید؟! آیا می‌خواهند یک سبد معیشت تصنعی و مصنوعی و البته دستکاری شده، محاسبه کنند؟! امروز فاصله‌ی دستمزد و سبد معیشت، یک فاصله‌ی حداقل 200 درصدی‌ست. درصدها را کنار بگذارند، دستمزد باید چندین برابر شود، حداقل امسال این «باید» را بپذیرند....

سبد خوراکی‌ها برابر با دستمزد حداقلی کارگران و فاصله‌ی دستمزد و سبد معیشت، حداقل 200 درصد است؛ تمام اینها را کنار هم می‌چینیم و به یک نتیجه می‌رسیم، اگر قرار بر کاهش تورم و مشاهده‌ی نتایج در ابتدای سال بعد است، باید نشانه‌ها در ماه دهم امسال قابل رویت باشد؛ بازار نشانه‌ای از «کاهش» ندارد.