در واقع قیمت‌ها در نبود بازار تقاضا هم دچار تغییرات بسیاری می‌شوند؛ البته بخشی از این وضعیت هم به این برمی‌گردد که خودرو به‌عنوان کالای مصرفی بادوام همچون ملک، تبدیل به کالای سرمایه‌ای شده است. پس از تحریم‌ها و کاهش ارزش پول ملی، افراد پس‌اندازهای خود را هر چند ناچیز در بازار طلا، ارز و خودرو سرمایه‌گذاری کرده‌اند. در این میان، نبود سیاست پولی و مالی سالم سبب شده این بازارها هم با کوچک‌ترین اتفاقی ملتهب شوند. از اواخر هفته گذشته، قیمت ارز روند صعودی داشت و در این هفته، نرخ دلار به
36 هزار تومان رسید؛ به همین نسبت بازار خودرو تحت‌تاثیر قرار گرفت و قیمت خودروهای داخلی و خارجی افزایش یافت.
هدفی که محقق نشددر حوزه ساماندهی بازار خودرو در بخش فروش، وزارت صنعت، معدن و تجارت مبادرت به راه‌اندازی سامانه فروش یکپارچه کرد. در ادامه در نیمه دوم سال، عمر این سامانه به پایان رسید. عبدالله توکلی‌لاهیجی، مدیرکل دفتر صنایع خودرو وزارت صنعت، معدن و تجارت، دلیل راه‌اندازی این سامانه را کاهش صف متقاضیان با عرضه بیشتر عنوان کرده بود. به‌گفته وی اگر در یک دوره فروش، تعداد خودروهای تولید شده از سوی شرکت‌های خودروساز تجمیع شده و آمار بیشتری عرضه شود، این امر تاثیر مثبت در کاهش ثبت‌نام‌ها دارد. این در حالی است که با حذف سامانه فروش یکپارچه، در قرعه‌کشی اخیر یکی از خودروسازان 39 هزار خودرو عرضه شد، اما برای این تعداد 6.5 میلیون نفر ثبت‌نام کردند.
این امر نشان می‌دهد همچنان تیراژ تولید متناسب با تقاضا نبوده و بازار خودرو با کوچک‌ترین تغییری ملتهب می‌شود.
پایین آمد سطح درآمدها و قدرت خرید، کاهش ارزش پول ملی و... سبب شده بستر دلالی فراهم شود. فاصله قیمت کارخانه و بازار، فضای مساعد سوداگری را به‌وجود آورده و سرمایه‌دارها به‌جای هزینه‌کرد در تولید به‌دنبال سودهای یک‌شبه هستند.
در این راستا، قیمت دلار، اهرم اصلی در تعیین قیمت خودرو در ایران به‌شمار رفته و بهانه خوبی برای بازی قیمتی است. سعید موتمنی، ريیس اتحادیه نمایشگاه‌داران و فروشندگان خودرو تهران با بیان اینکه مشکلات بازار خودرو برای امروز و دیروز نیست، بلکه از سال 97 که عرضه نزولی شد، فاصله قیمتی بین کارخانه و بازار نجومی شد، به مهر گفت: وقتی یک کالای مصرفی تبدیل به کالای سرمایه‌ای شود، با کوچک‌ترین نوسانی چه در بخش ارز و چه در بخش اخبار، بازار آن دچار تلاطم قیمتی می‌شود. اگر عرضه پاسخگوی تقاضا بود، وضعیت قیمت‌ها به این شکل نمی‌شد و این میزان از فاصله قیمتی بین کارخانه و بازار را شاهد نبودیم و قیمت‌ها به‌طور محسوسی کاهش می‌یافت.
به‌گفته این فعال بازار، تقریبا به نیاز 45 درصد بازار پاسخی داده نشده و درحال‌حاضر با حجم تقاضای انباشته 700 تا 800 هزار خودرویی روبه‌رو هستیم؛ بنابراین تا زمانی که به صورت عملی به این تقاضا پاسخ داده نشود نمی‌توان انتظار داشت سیاست‌های روی کاغذ، بتوانند بازار را سامان دهند. گفتنی است فعالان بازار خودرو بارها عنوان کرده‌اند با وجود افزایش نرخ خودرو، بازار در رکود سنگینی فرو رفته و خریدوفروش‌ها حداقلی است.
رشد 5 تا 10 درصدی قیمتخودروهای داخلی و خارجی در بازار بین 5 تا 10 درصد افزایش قیمت داشته‌اند. مثلا قیمت لکسوس صفر کیلومتر مدل 2017 که دو هفته قبل 5.8 میلیارد تومان بود، در این هفته به حدود 6.2 میلیارد تومان رسیده است. قیمت تیگوان صفر کیلومتر مدل 2018 مشکی رنگ در این مدت از 4.6 میلیارد به 4.9 میلیارد تومان، نیسان ایکس‌تریل مدل 2018 صفر کیلومتر 4.1 میلیارد تومان، سانتافه مدل 2017 صفر کیلومتر 3.3 میلیارد تومان شده است. در بخش بازار خودروهای داخلی هم مثلا قیمت سمند LX ابتدای آبان 318 میلیون تومان بود، اما در نیمه آبان به 322 میلیون تومان رسید یا پژوپارس LX حدود 410 میلیون تومان معامله می‌شود در حالی که در ابتدای آبان 394 میلیون تومان قیمت‌گذاری شده بود.
پدیده‌ای به‌نام بازار خودروآرمان خالقی، عضو هیات‌مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت ایران در پاسخ به این پرسش که چرا قیمت محصولات بازار خودرو ایران با وجود نبود تقاضا افزایش می‌یابد به گفت: بازار خودرو ایران یک پدیده است. قیمت کالاهای سرمایه‌ای همیشه با بازار ارز مقایسه می‌شود؛ بنابراین هنگامی که خودرو از کالای بادوام مصرفی به سرمایه‌ای تبدیل می‌شود، طبیعی است که قیمت‌گذاری براساس نرخ دلار انجام شود.
وی افزود: وقتی محصولی مصرفی و فاسدشدنی نباشد، نگرانی برای از بین رفتن آن وجود ندارد و مدت زمان طولانی‌تر دپو و به‌راحتی قیمت آن دچار نوسان می‌شود.
او ادامه داد: بازار خودرو به بازار ارز گره‌خورده، چراکه با افزایش نرخ دلار، زنجیره تولید و تامین در صنعت خودرو گران و محصول نهایی با قیمت بالاتر معامله می‌شود.
این کارشناس حوزه صنعت تصریح کرد: این بهم پیوستگی به‌نوعی از سوی مردم هم پذیرفته و در جامعه نهادینه شده است. امروز نگاه به خودرو به‌عنوان کالایی مصرفی و با عمری مفید نبوده و سرمایه‌ای در گوشهای از پارکینگ‌ها به‌شمار می‌رود.
تبعیت قیمت‌ها از نرخ تورمعضو هیات‌مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت ایران در پاسخ به پرسشی دیگر مبنی بر چسبندگی قیمتی خودروها اظهار کرد: هر قدر نرخ تورم افزایش پیدا کند، ارزش پولی ملی کاهش یافته و طبیعی است که برای خرید یک کالا هزینه بیشتری شود. هر فردی که صاحب کالایی سرمایه‌ای باشد، محصول خود را براساس قیمت روز و نرخ تورم قیمت‌گذاری می‌کند. علاوه‌بر این، فروشندگان عمده خودرو، کسانی هستند که نمایشگاه نداشته و نگران گردش مالی و تامین سرمایه در گردش نیستند؛ در نتیجه خودرویی که دارند پس‌اندازی است که در گوشهای از پارکینگ نگه داشته می‌شود.
او افزود: ذهنیت دیگری که در جامعه عمومیت دارد این است که کالاها گران می‌شوند، اما روند کاهش قیمت هرگز اتفاق نمی‌افتد. با چنین جو روانی نمی‌توان انتظاری جز افزایش قیمت‌ها را داشت. اگر این مسيله به‌عنوان فرهنگ پذیرفته شود، این روند تبدیل به یک قاعده‌ای در بازار شده و همه از آن تبعیت می‌کنند.
نبود شفافیتخالقی در ادامه سخنان خود به موضوع واردات برای تنظیم‌گری بازار و رقابتی شدن نرخ خودروها اشاره کرد و گفت: در این‌باره شفاف‌سازی لازم انجام نشده و هنوز مشخص نیست با توجه به شرایط و حجم ارزی که در کشور موجود است، چه مقدار ارز برای واردات و البته چه خودروهایی تخصیص خواهد یافت.
او ادامه داد: اگر با اعلام پیش‌فروش، صف طولانی از متقاضیان شکل می‌گیرد؛ یعنی تولید پاسخگوی درخواست مشتریان نیست.
عضو هیات‌مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت ایران در پایان تاکید کرد: تا هنگامی که مشکلات تورمی حل نشود و خودرو یا هر محصول با دوام مصرفی دیگر کالایی سرمایه‌ای باشد، مسيله بازار خودرو حل نخواهد شد.
فاصله افزایش قیمت‌ها کوتاه‌تر میشوددر ادامه موضوع افزایش قیمت خودرو در بازار راکد داخلی، فربد زاوه از دیگر کارشناسان صنعت خودرو به گفت: ماهیت بازار خودرو تغییر کرده و دچار دگردیسی شده است. در حال حاضر گران شدن خودرو به‌طور اتفاقی با افزایش قیمت دلار همزمان شده است. از فصل تابستان تاکید می‌شد پاییز شاهد افزایش قیمت خودرو خواهیم بود. این امر در نتیجه اثر تورمی موجود به وقوع می‌پیوندد.
وی افزود: این افزایش قیمت در گذشته سالانه انجام می‌شد، اما امسال هر 3 ماه یک‌بار تغییر می‌کند. هرچه جلوتر برویم این فاصله زمانی کمتر هم می‌شود؛ در نتیجه نرخ تورم تعیین‌کننده قیمت کالاها بوده و چون قدرت خرید مردم کاهش یافته در بازار خودرو شاهد رکود سنگین هستیم.
او ادامه داد: دلیل افزایش قیمت‌ها، فشار تقاضا نیست، بلکه این امر به سیاست‌های پولی و مالی اشتباه دولت برمی‌گردد. به بیان دیگر، این مسيله با موضوع کسری بودجه ارتباط دارد.
تورم مقصر اصلی گرانیزاوه در ادامه گفت: زمانی که بودجه در مجلس شورای اسلامی مصوب می‌شود، مدام کسری آن از سوی کارشناسان اقتصادی مطرح و گوشزد می‌شود که کسری بودجه دولت منجر به افزایش نرخ تورم می‌شود، زیرا دولت برای تامین بودجه موردنیاز ناچار به خلق پول است که در نهایت دود آن به چشم مردم می‌رود.
وی یادآور شد: هنگامی که برخی مدیران سواد اقتصادی ندارند و تيوری‌های جدیدی ارايه می‌دهند که با علم اقتصاد دنیا همخوانی ندارد، افزایش قیمت خودرو قابل پیش‌بینی است.
این کارشناس حوزه بازار خودرو اضافه کرد: اعلام برخی آمارهای نادرست باعث تصمیم‌گیری‌های اشتباه شده و می‌بینیم که گاهی سیاست‌ها با آنچه نیاز است همپوشانی ندارد.
زاوه در پایان گفت: برای ساماندهی بازارهای داخلی از جمله خودرو باید پرسید، آیا سرانجام تورم 50 ساله کشور حل خواهد شد؟
سخن پایانیاوایل دهه 90 شرکت‌های بزرگ خودروساز کشور برای فروش محصولات خود ناچار به فروش لیزینگی شدند. تیراژ تولید سبب انباشت محصولات شده و خودروساز برای تشویق افراد به خرید، امتیازاتی را برای متقاضیان لحاظ می‌کردند. مدتی این امر دوباره از سوی یکی از شرکت‌های خودروساز آغاز شد، اما ادامه نیافت. شرایط نامساعد اقتصادی سبب شده در این حوزه نیز سوءاستفاده‌هایی وجود داشته باشد. در حال حاضر برخی محصولات مونتاژ چینی که به شکل لیزینگی به‌فروش می‌رسند، سودهای نامتعارف داشته و قیمت آنها سرسام‌آور است. به‌گفته برخی فعالان بازار، سود این خودروها گاهی 3 برابر نرخ واقعی آنها تمام می‌شود. از این‌رو لیزینگ در بازار شکل خوبی ندارد. حال باید دید وزارت صنعت، معدن و تجارت با توجه به رای اعتمادی که دوباره مجلس شورای اسلامی به سیدرضا فاطمی‌امین داد، در ادامه چه راهکار جدیدی برای حل معضل قیمت در بازار خودرو به‌کار خواهد بست.
