به گزارش تجارت‌نیوز، در سال 1399 تعداد مشارکت افراد حقیقی در بازار سهام به صورت چشم‌گیری افزایش یافت و به عقیده کارشناسان مختصات توده‌واری بازار سهام به دلیل مشارکت زیاد و سرمایه‌گذاری بدون آموزش در بورس باعث شد تا حدی تحلیل در بازار سهام جای خود را به رفتار هیجانی بدهد. همین مساله باعث شد تا بسیاری از افرادی که سرمایه در اختیار دارند بتوانند با سرمایه زیاد خود در ارزش سهم‌های کوچک بازار سهام تاثیر بگذارند و این سهم‌ها بیشتر از ارزش واقعی خود رشد کنند.
حتی در حال حاضر که جو بازار سهام منفی است نمادهایی در بازار سهام مشاهده می‌شود که از مرداد ماه و شروع ریزش بازار سهام رشدهای عجیبی داشتند.
سوال اینجاست که چه کسانی از پروژه کردن سهم‌ها سود می‌برند و چه کسانی در این میان زیان می‌کنند؟
محمدمهدی عشریه، کارشناس بازار سرمایه در گفتگو با تجارت‌نیوز در رابطه با پروژه کردن برخی نمادها گفت: ماجرای پروژه کردن سهم‌ها از ابتدا بوده و سازمان بورس نیز در مقابل این تخلفات مقاومت کرده اما حجم اینگونه تخلفات کم به نظر نمی‌رسد و پیگیری اینگونه موارد قضایی زمانبر است. اصولا کسانی که سرمایه قابل توجهی در اختیار دارند با پول خود یک سهم را مد نظر قرار می‌دهند و منابع خود را به این سهم تزریق می‌کنند و به دلیل اینکه سهم‌هایی که انتخاب می‌کنند ارزش مارکت پایینی دارند با منابع این افراد رشد می‌کنند. از طرفی چون مختصات بازار سهام توده‌واری است افراد حقیقی بعد از دیدن رشد مقطعی این سهم‌ها برای این نمادها صف خرید تشکیل می‌دهند و همین موضوع نیز باعث رشد این سهم‌ها می‌شود. اما کسانی که منابع خود را به این سهم‌ها تزریق کردند بعد از مدتی به صورت قطره‌چکانی سهم‌های خود را به افراد حقیقی می‌فروشند و این خروج سرمایه باعث می‌شود آن نماد شروع به ریزش کند و افراد حقیقی که بدون در نظر گرفتن شرایط سهم اقدام به خرید کردند در صف فروش گرفتار شوند.
محمد خبری‌زاد، کارشناس بازار سرمایه نیز در رابطه با پروژه کردن گفت: اصطلاح پروژه کردن در بازار سرمایه از قدیم معروف است و به این معناست که برخی نمادها که ارزش مارکت پایینی دارند را با ترفندهایی بالاتر از ارزش واقعی خود نشان می‌دهند و افراد عادی را تحریک به خرید این نمادها می‌کنند.
وی اضافه کرد: سهامداران بدانند «پنیر رایگان فقط در تله موش پیدا می‌شود». برخی از نمادها وجود دارند که رشد زیادی کردند اما بعد از اینکه پروژه‌کنندگان پشت این سهم‌ها را خالی کردند به شدت افت داشتند و تا سال‌ها به سقف قبلی خود برنمی‌گردند و در پروژه کردن سهامدار خرد ضرر و سرمایه‌دار سود می‌کند.
همچنین حمید اسدی، حقوقدان بازار سرمایه در گفتگو با تجارت‌نیوز در این رابطه گفت: طبق ماده 46 قانون بازار اوراق بهادار پروژه کردن مشمول بند دستکاری در بازار سهام می‌شود و جرم است اما گاهی فردی می‌خواهد درصد مالکیت خود را در یک سهم با ارزش مارکت کم افزایش دهد که تزریق منابع مالی باعث می‌شود قیمت این سهم افزایش پیدا کند اما هدف از افزایش مالکیت دستکاری بازار نیست و فقط این خرید سنگین باعث رشد سهم شده است که این موضوع مشمول دستکاری در بازار سهام نمی‌شود. اما تغییر دادن روند سهم به صورت تصاعدی با منابع مالی یا ساختن گزارشات دروغین و اغوای دیگران به خرید این سهم و فروش این سهم به افراد حقیقی مشمول درستکاری در بازار سهام است.
راهکار مقابله با پروژه‌های بورسی چیست؟اگرچه نظارت سازمان بورس در مقابله پروژگران و کسانی که در بازار سهام دستکاری می‌کنند اقدامات قابل توجهی انجام داده اما موضوع این است که چرا امکان دارد کسانی در بازار سهام چنین رفتاری انجام دهند؟
محمدمهدی عشریه، کارشناس بازار سرمایه در رابطه با راهکار مقابله با این قبیل اقدامات گفت: عموما وجود دامنه نوسان باعث می‌شود دستکاری در بازار سهام زیاد شود. اگر دامنه نوسان در بازار سهام وجود نداشته باشد عملا پروژه کردن معنایی ندارد. اگر دامنه نوسان برداشته شود پروژه کردن سخت می‌شود و سرمایه زیادی نیاز دارد اما در حال حاضر با حدود 100 میلیارد تومان می‌شود سهم‌ها را به صورت تصاعدی رشد داد. از طرفی باید خریدار یک سهم بر مبنای واقعیت تصمیم بگیرد و به بنیاد سهم توجه داشته باشد. یعنی تحلیل در بازار سهام جا بیفتد و سهامداران قبل از خرید یک سهم تحقیق و از ارزندگی سهم اطمینان حاصل کنند. در شرایطی که دامنه نوسان محدود است سفته بازی در بازار سهام زیاد می‌شود.
محمد خبری‌زاد در گفتگو با تجارت‌نیوز در رابطه با راهکار مقابله با پروژه‌گران گفت: اگرچه فعلا راهکار مقابله با دستکاری در بازار سهام مقابله قضایی است اما تجربه ثابت کرده است که این راهکار در درازمدت جوابگو نیست و این مشکل باید از ریشه حل شود. بازار سهام باید از نظر تحلیلی قوی و فرهنگ سهامداری تقویت شود. راهکارهای قضایی کمکی به سهامدار خرد نمی‌کنند و تا عاملان پروژه کردن یک سهم گرفتار می‌شوند زمان زیادی گذشته است و پیگیری زیان سهامداران بی‌شمار کاری زمانبر است که اصولا اتفاق نمی‌افتد.
وی تصریح کرد: برای افزایش تحلیل در بازار سهام باید به سهامداران خرد مشاوره داده شود که هیچ‌کدام از مشاوران سرمایه‌گذاری در کشور ما به سرمایه‌گذاران خرد خدمات نمی‌دهند و به نظرم باید به افراد حقیقی که در این زمینه متخصص هستند مجوز مشاوره بدهند تا تحلیل در بازار سهام گسترش پیدا کند. سبدگردان‌ها و مشاوران سرمایه‌گذاری باید افزایش پیدا کنند و به سهامداران خرد خدمات دهند اما در حال حاضر سبدگردانی برای سهامدار خرد وجود ندارد. از طرفی باید سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بازار سهام افزایش پیدا کند و سهامدارانی که علم کافی ندارند در صندوق‌ها سرمایه‌گذاری کنند.
حمید اسدی، کارشناس بازار سرمایه در رابطه با راه‌های مقابله با پروژه‌کردن گفت: در وهله اول سهامداران باید متوجه ریسک بازار سهام باشند و به سمت سهم‌های با بنیاد حرکت کنند، سازمان بورس نیز برای حمایت از سهامداران در سهم‌های پرریسک دامنه نوسان کمتری در نظر گرفته است و نظارت سازمان نیز با سامانه‌های نظارتی بر بازار سهام نظارت می‌کنند و دلیل توقف بعضی نمادها نیز رشد یا معاملات غیرکارشناسانه است.
وی متذکر شد: مدل‌های سرمایه‌گذاری در ایران با تمام دنیا فرق می‌کند و مردم بیشتر به دنبال این هستند تا کدام سهم‌ها از حمایت بیشتری برخوردارند. به نظرم برای جلوگیری از پروژه کردن باید در سهام شناور آزاد سهام کوچک درصد مالکیت ایجاد کنیم که کسی نتواند درصد زیادی از یک نماد را داشته باشد تا تاثیر زیادی بر قیمت سهم بگذارد. از طرفی میزان حجم معاملات روزانه نیز باید مشخص شود تا کسی نتواند در یک روز سهم را جابه‌جا کند.
آخرین اخبار بورس را در صفحه بورس تجارت‌نیوز بخوانید.
