چشم انداز عملکرد اوره‌ سازان در بورس

ماده اولیه اوره، آمونیاک است. آمونیاک گازی بی‌رنگ است و بوی تندی نیز دارد. تنفس در هوایی که گاز آمونیاک زیاد داشته باشد ممکن است باعث مرگ شود. عمده‌ترین کاربرد آمونیاک، در تولید انواع کود‌های شیمیایی است. آمونیاک را می‌توان هم به صورت مستقیم به عنوان کود شیمیایی به کار برد و هم در تولید مواد دیگر مانند نیترات آمونیوم، سولفات آمونیوم، مونو آمونیوم فسفات، دی آمونیوم فسفات و اوره و دیگر کود‌های شیمیایی از آن استفاده کرد. با این حال عمده آمونیاک تولیدی صرف تولید اوره می‌شود.

عرضه و تقاضای اوره حدود 180‌میلیون تن در سال است. چین، هند روسیه، ایالات متحده و اندونزی بزرگ‌ترین تولیدکنندگان اوره در جهان هستند. ظرفیت تولید اوره در ایران بالغ بر 8‌میلیون تن است و پتروشیمی‌های پردیس، شیراز، کرمانشاه، خراسان و لردگان تولیدکنندگان بورسی و مسجد سلیمان و رازی تولیدکنندگان غیربورسی این محصول هستند.

با توجه به رشد شدید قیمت جهانی غلات در ماه‌های اخیر در بازارهای جهانی، اوره نیز شاهد رشد شدید تقاضا و قیمت بوده است. در سمت تولید و ساختار بهای تمام شده، اوره با استفاده از گاز طبیعی (متان) و زغال‌سنگ تولید می‌شود و همبستگی بالایی بین زغال‌سنگ و نفت و قیمت اوره وجود دارد. به دلیل رشد قابل‌توجه قیمت زغال‌سنگ در بازار چین و سایر بازارهای جهانی و همچنین جهش شدید قیمت گاز در هاب‌های مختلف، قیمت تمام‌شده اوره افزایش یافته است.

با توجه به روند صعودی نفت و قیمت گاز از یکسو و زغال‌سنگ از سوی دیگر که با توجه به شرایط پیش روی اقتصاد جهانی، انتظار تداوم آن می‌رود، بنابراین قیمت تمام شده اوره به شدت تحت‌تاثیر رشد قیمت گاز و زغال‌سنگ قرار گرفته و به محدوده بیش از 300 دلار افزایش یافته است. بسیاری از واحدهای بزرگ تولیدکننده اوره و آمونیاک در اروپا و ایالات متحده به دلیل قیمت بالای گاز، تولید خود را کاهش داده یا متوقف کرده‌اند که خود سیگنال مهمی در جهت رشد قیمت اوره بوده است. قیمت گاز طبیعی (متان) در ایران بر اساس فرمول ابلاغ شده وزارت نفت تعیین می‌شود. بر این اساس نیمی از قیمت گاز طبیعی در ایران بر اساس متوسط گاز طبیعی در بازارهای تعیین شده یعنی قیمت چهار هاب (هنری، آلبرتا، TTF وNBP ) و نیمی دیگر بر اساس معدل وزنی قیمت داخلی، صادراتی و وارداتی است. با رشد شدید قیمت نفت در بازارهای تعیین شده، قیمت گاز طبیعی خوراک و سوخت پتروشیمی‌ها نیز افزایش یافته و در آخرین ماه (شهریور 1400) به 13سنت نزدیک شده است.

در حال حاضر 5 شرکت تولید اوره در بازار سرمایه ایران مورد داد و ستد قرار می‌گیرند. این واحدها حدود 7‌میلیون تن ظرفیت دارند. فروش داخلی این شرکت‌ها به دو روش انجام می‌شود: 1- فروش به شرکت خدمات حمایتی کشاورزی (دولت). این فروش باید بر اساس 95‌درصد قیمت صادراتی انجام پذیرد، اما نرخ فروش در عمل با تخفیف 40‌درصدی اعمال می‌شود. همچنین شرکت‌های اوره‌ساز در وصول مطالبات از دولت موفقیتی در سال‌های اخیر نداشته‌اند و مطالبات به شدت انباشت شده و مبلغ وصولی آنها به مراتب کمتر از بهای تمام‌شده اوره در این شرکت‌هاست. در عین حال امکان تهاتر مبلغ گاز با فروش اوره نیز با وجود پیگیری‌های متعدد شرکت‌ها محقق نشده است. این بخش حدود 30‌درصد فروش شرکت‌ها را شامل می‌شود و بسته به موقعیت جغرافیایی شرکت متغیر است.

2- بخش دیگر فروش داخلی شرکت‌ها مربوط به فروش در بورس کالاست که به صورت نقدی و با قیمت صادراتی صورت می‌گیرد. فروش صادراتی بر اساس قیمت‌های جهانی صورت می‌گیرد. با این حال شرکت‌های داخلی تخفیفات بالایی به خریداران می‌دهند که این تخفیف‌ها گاه از 100 دلار بر تن نیز فراتر می‌رود. با هماهنگی‌های انجام شده در هلدینگ اصلی اوره‌ساز کشور (نفت و گاز پارسیان - پارسان) تخفیفات مدیریت شده و با توجه به روند صعودی در بازارهای جهانی، انتظار کاهش قابل ملاحظه تخفیفات و افزایش درآمد شرکت‌ها می‌رود.

با توجه به روند صعودی قیمت اوره و سایر تولیدات شرکت‌ها (از جمله آمونیاک و کریستال ملامین) در کنار افزایش قیمت دلار، انتظار می‌رود این شرکت‌ها در سال‌جاری رشد مناسب سودآوری داشته باشند. به منظور پیش‌بینی سود، از سود سه‌ماهه واقعی و پیش‌بینی 9ماهه استفاده شده است (برای پتروشیمی پردیس با توجه به اینکه سال مالی شرکت 31شهریور است، سود سال مالی 1401 برآورد شده است.) با فرض قیمت اوره 380دلاری و اوره حمایتی (دولتی) 46‌میلیون ریالی و خوراک 13سنتی به ازای هر مترمکعب و سوخت 30‌درصد قیمت خوراک پیش‌بینی سود صورت گرفته است. به دلیل ساختار مالی و بدهی بالای «شلرد»، امکان برآورد هزینه مالی و زیان تسعیر بدهی ارزی میسر نیست و بنابراین از پیش‌بینی سود حذف شده است. همچنین پیش‌بینی سال‌جاری «شپدیس» حدود 20‌هزار ریال است که انتظار می‌رود در مجمع پیش رو (احتمالا آذر و دی سال‌جاری) حدود 70‌درصد آن تقسیم شود که با لحاظ این تقسیم سود، نسبت P/ E تحلیلی شرکت حدود 4/ 6 واحد خواهد شد.

قیمت‌گذاری گاز و اوره کشاورزی مهم‌ترین ریسک‌های صنعت اوره در ایران هستند. با وجود قانون مصوب مجلس شورای اسلامی و همچنین رای دیوان عدالت اداری، سازمان خدمات حمایتی کشاورزی (وابسته به دولت) از خرید قیمت اوره به قیمت واقعی خودداری می‌کند. ضمن آن که بیشتر از سه سال است که بخش عمده مطالبات فروش شرکت‌های تولیدکننده اوره را پرداخت نکرده است. ارزش مبلغ فوق تحت‌تاثیر ارزش زمانی پول به شدت کاهش یافته، ضمن اینکه منجر به کاهش‌ درصد تقسیم سود در این شرکت‌ها شده است. ظاهرا آخرین قیمت مورد پذیرش آن سازمان حدود 600‌هزار تومان است که این رقم حتی کفاف قیمت تمام شده اوره را نمی‌دهد. در عین حال با وجود تلاش‌های گسترده شرکت‌ها برای تهاتر یا تسویه مطالبات فوق با قبوض گاز، این مهم تاکنون به نتیجه نرسیده است.

از سوی دیگر، روند قیمت گاز در بازارهای جهانی و همچنین فرمول قیمت‌گذاری گاز در داخل بر بهای تمام شده شرکت‌های این صنعت اثرگذار است. رشد اخیر قیمت گاز در مجموع به نفع این شرکت‌ها خواهد بود، زیرا همزمان با رشد قیمت گاز، رشد قابل ملاحظه قیمت اوره در بازارهای جهانی نیز رخ داده است. در عین حال، قطعی گاز داخلی در فصل سرما بر میزان تولید این شرکت تاثیر بالایی دارد. قیمت فروش صادراتی و همچنین تخفیفات اعطایی بسیار بالا در صادرات از عوامل اصلی موثر بر قیمت‌های فروش این شرکت‌ها در بازارهای جهانی است که در حال حاضر روندی صعودی دارند.