همشهری: ممنوعیت واردات لوازم خانگی و ناتوانی تولیدکنندگان داخلی در تامین نیاز بازار به کالاهای با‌کیفیت و قیمت مناسب، موجب شده لوازم خانگی تولید داخل، به لحاظ قیمت و کیفیت، قافیه رقابت با محصولات قاچاق را به برندهای مشهور کره‌ای ببازد.
به‌گفته فعالان صنفی، به‌دلیل افزایش قیمت لوازم خانگی داخلی و کاهش قدرت خرید مشتریان، زمینه سوءاستفاده برخی فروشندگان و تولیدکنندگان زیر‌پله‌ای را برای فروش محصولات تقلبی و بی‌کیفیت به نام برندهای مشهور خارجی، فراهم کرده است. با اکبر پازوکی، ريیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی در مورد وضعیت و سهم کالاهای قاچاق و تقلبی از بازار ایران گفت‌وگو کرده‌ایم.
وضع بازار لوازم خانگی چگونه است؟
هرچند تولیدکنندگان ایرانی لوازم خانگی با تمام ظرفیت کار می‌کنند اما هنوز قادر به اشباع بازار داخلی نیستند و در این زمینه خلا داریم. براساس آمار انجمن تولیدکنندگان اگرچه از سال97 به این‌سو، تولید لوازم خانگی هر سال رشد کرده اما هنوز با کمبود برخی انواع لوازم خانگی در بازار مواجه هستیم.
میزان نیاز بازار چقدر است؟
نمیتوان آمار دقیقی از نیاز کنونی بازار به لوازم خانگی ارايه کرد زیرا وقتی تولید هست و واردات رسمی نداریم، مبنای سنجش نیاز بازار، میزان تولید داخل به علاوه آمار کالای قاچاق است. طبیعتا آمار دقیقی از میزان قاچاق لوازم خانگی وجود ندارد و باید ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز بر مبنای کشفیات اعلام کند که سهم قاچاق از بازار لوازم خانگی چقدر است. علاوه بر آن، آمار و ارقام تولید داخل نیز در اختیار وزارت صمت، تشکل‌های صنفی ذیربط و شرکت‌های تولیدی است. اگرچه تیراژ تولید لوازم خانگی در 4سال گذشته افزایش داشته اما به حدی نرسیده که به اشباع تقاضای موجود در بازار این محصولات منجر شود.
در بازار چه نوع از محصولات لوازم خانگی هنوز هم با کمبود مواجه هستیم؟
هنوزهم در بازار برخی کالاها با خلا مواجه هستیم. این خلا زمانی مرتفع میشود که با حمایت دولت تیراژ تولید و صادرات لوازم خانگی افزایش یابد. مثلا یخچال ساید‌بای‌ساید را فقط یک شرکت داخلی تولید می‌کند. در بازار یخچال فریزر بالا و پایین، ماشین ظرفشویی، کولر‌گازی و... نیز با کمبود مواجه هستیم.
در واقع گران‌شدن مواداولیه و هزینه سربار شرکت‌های تولیدی موجب شده تا هزینه تمام‌شده تولید لوازم خانگی افزایش یابد و از سوی دیگر مردم نیز قدرت خرید این محصولات گران را ندارند. این شرایط موجب شده دریافت و تحویل کالا از تولیدکنندگان در برخی مواقع تا یک‌ماه و نیم زمان ببرد. با وجود این، در مورد برخی انواع لوازم خانگی مانند ماشین لباسشویی و جاروبرقی کمبود چندانی در بازار وجود ندارد.
سهم قاچاق به شیوه ثبت آماری از بازار لوازم خانگی چقدر است؟
نمیتوان آماری در مورد سهم بازار لوازم خانگی قاچاق ارايه کرد اما پرسش مطرح آن است که آیا یک فروشگاه‌دار می‌تواند قاچاقچی، قیمت‌گذار یا وارد‌کننده کالا باشد؟ هیچ‌کدام از این موضوعات با فروشندگان لوازم خانگی مرتبط نیست. علت تنوع عرضه لوازم خانگی این است که زمانی تنوع کالایی داشتیم و شرکت‌های خارجی از اروپا، آمریکای لاتین و آسیا محصولات خود را در بازار ایران عرضه می‌کردند اما از سال96 که یکباره واردات لوازم خانگی متوقف شد، چه اتفاقی برای پرکردن خلا ناشی از توقف عرضه محصولات این شرکت‌ها در بازار ایران افتاد.
باید این خلا را تولیدکنندگان داخلی تامین می‌کردند اما تولیدکنندگان توان تولید این میزان لوازم خانگی را نداشتند. حتی در زمینه تولید لوازم خانگی کوچک قبلا 2 تا 5شرکت داخلی مشهور داشتیم اما اکنون این تعداد بیشتر شده است، در این زمینه سرمایه‌گذاری شده اما تامین نیاز بازار داخلی از محل تولید زمان می‌برد.
در 4سال گذشته دولت در زمینه تامین مواداولیه حمایتی از تولیدکنندگان نکرد و قیمت تمام‌شده و بازار تولید لوازم خانگی افزایش یافت، با این شرایط حتی ظرف یکی دو روز گذشته نیز 2شرکت تولیدکننده قیمت برخی محصولات مانند یخچال، یخچال فریزرو لباسشویی یا اجاق گاز رنگ استیل را به‌دلیل نبود ورق استیل تولید داخل 5 تا 10درصد گران کردند که این اقدام آنها با توجه به شرایط کنونی بازار نوعی خودزنی است.
دلیل اصلی بالا‌بودن قیمت برخی لوازم خانگی داخلی نسبت به انواع مشابه خارجی چیست؟
آن‌دسته از لوازم خانگی که به‌صورت قاچاق وارد کشور میشود، مشمول عوارض گمرکی، مالیات ارزش‌افزوده و بیمه نمی‌شود اما لوازم خانگی تولید داخل با مواداولیه گران به علاوه هزینه‌های دیگر تولید میشود. علاوه بر آن مقایسه قیمت لوازم خانگی تولید داخل با خارجی نشان می‌دهد چون تولیدکنندگان داخلی، صادرات‌محور کار نکرده‌اند و رشد تیراژ نداشته‌اند، قیمت تمام‌شده محصولات تولیدی آنها نیز افزایش یافته است. درحالی‌که مثلا در ترکیه لوازم خانگی 3برند مشهور جهانی در تیراژ بالا تولید و صادر میشود که این امر به کاهش هزینه سربار و قیمت تمام‌شده این محصولات در آن کشور کمک کرده است.
برخی از سهم 15درصدی لوازم خانگی تقلبی از بازار ایران خبر می‌دهند. به‌نظر شما این سهم چقدر است و چگونه در بازار عرضه میشود؟
نمیتوان درصد مشخصی را برای سهم لوازم خانگی تقلبی از بازار ایران اعلام کرد اما لوازم خانگی تقلبی به 2شیوه بسته‌بندی و در بازار عرضه میشود. بخشی از لوازم خانگی تقلبی در واقع همان لوازم خانگی تولید داخل، با کیفیت خوب است که در برخی مناطق کشور با تغییر لوگو و بسته‌بندی و کارتن به نام کالای خارجی عرضه میشود، 90درصد اینگونه کالاهای تقلبی در فروشگاه‌های بزرگ و فضای مجازی به مشتریان عرضه میشود، پیامک‌های تحویل در منزل کولر‌گازی یا ماشین لباسشویی و یخچال‌فریزر ساید هم آزادانه برای مردم ارسال میشود.
بخش دیگری از لوازم خانگی تقلبی کالاهای درجه3 و 4 چینی است که پس از ورود به ایران با تغییر نام و نشان، بسته‌بندی و کارتن به نام محصولات برندهای مشهور خارجی عرضه میشود. این لوازم خانگی در کارگاه‌های زیر‌پله‌ای، پارکینگ‌ها و منازل یا حتی با درج آگهی در فضای مجازی و بدون مجوز، بسته‌بندی و در بازار یا فروشگاه‌های اینترنتی عرضه می‌‌شوند.
علاوه بر آن کالاهایی را که در خطوط تولید کارخانه‌ها با مشکل مواجه شده و به نام کالاهای درجه2، 30تا 40درصد ارزان‌تر می‌خرند و برای استفاده از قطعات آن اوراق می‌کنند، برخی افراد سودجو همچنین محصولاتی را بازسازی کرده و به نام محصول درجه یک به مشتریان عرضه می‌کنند، در این زمینه نیز شکایت‌های متعددی از مشتریان به اتحادیه ارايه و پیگیری شده است.
چاره عبور از این شرایط چیست؟
وقتی لوازم خانگی به اولویت 4 کالایی منتقل و درهای واردات بسته شد، دولت باید نقشه راهی برای تامین نیاز بازار ارايه می‌کرد. باید پیش از ممنوعیت واردات لوازم خانگی با تعیین مهلت زمانی برای تجار و تولیدکنندگان داخلی، آنها را ملزم می‌کرد تا مثلا تا 2سال یک محصول را تولید و به بازار عرضه کنند و در این مدت نیز نسبت به تامین نیاز بازار حتی با واردات اقدام کنند و از آن به بعد مجوز واردات داده نمی‌شد. در چنین شرایطی تجار با استفاده از رانت، اعتبار و پول خود نیاز بازار را تامین می‌کردند تا با رفع دغدغه تولیدکنندگان داخلی، تامین کالا در بازار با مشکل مواجه نشود.
در این شرایط مصرف‌کنندگان چه کنند؟
ما عرضه لوازم خانگی تقلبی را از طریق دستگاه‌های نظارتی دنبال می‌کنیم. مصرف‌کنندگان هم باید برای خرید لوازم خانگی به سامانه جامع گارانتی مراجعه کنند و تنها محصولاتی را خریداری کنند که گارانتی و ضمانت‌نامه‌های معتبر درج شده در این سامانه را داراست.
